48809 img069 (13)

Alkalimetria

Alkalimetrycznie w środowisku niewodnym można oznaczać subsiancje o bardzo słabym charakterze kwasowym, np. enole, imidy, fenole, sulfonam:dy i niektóre sulfanilamidy. Do ich rozpuszczania stosowane są rozpuszczalniki o charakterze zasadowym (protonofilowe) lub rozpuszczalniki nieaktywne (aprotolit\ czne). Poniżej przedstawiono schemat reakcji przy zastosowaniu dwumetyloformair: c _ ^;ako rozpuszczalnika :

H    ^XCH₃

HOn^ 0

CH_:

J

V.

HO_x    /CH₃

/C=N_X + CH₃ONa W    ^XCH₃

_/

NaA+ ,C—N(

CH_:

+ ch₃oh

Do zasadowych płynów miareczkujących stosowanych w środowisku niewodnym można zaliczyć roztwory wodorotlenków alkaliów, alkoholanów i aminoalkohola-nów metali alkalicznych, octanu sodowego, amin lub wodorotlenków alkiloamonio-wych. Z wymienionych grup najczęściej stosowane są alkoholany^pietali alkalicznych. Spośród metanolanów litu, sodu i potasu, metanolan litu jest najłatwiej rozpuszczalny w rozpuszczalnikach organicznych i nie daje galaretowatych osado -, w trakcie miareczkowania. Osady takie powstają przy miareczkowaniu metanola-nem sodowym czy potasowym, utrudniając zaobserwowanie punktu końcowego. W niektórych przypadkach wygodniejszy jest jednak metanolan potasowy, który jako zasada mocniejsza od dwóch pozostałych daje wyraźniejszą zmianę w punkcie końcowym miareczkowania.

FP IV poleca 0,1 n roztwór metanolanu sodowego. Roztwór ten przygotowuje się przez rozpuszczenie odpowiedniej ilości sodu metalicznego w bezwodnym metanolu, a następnie rozcieńczenie odpowiednią ilością bezwodnego benzenu. Miano metanolanu sodowego nastawia się najczęściej na kwas benzoesowy, chociaż możni stosować także inne substancje podstawowe, np. kwas 2-fenylochinolino-4-karbo-ksylowy, stearynowy, palmitynowy czy mirystynowy. Nastawianie miana metanolanu sodowego wykonuje się podobnie, jak większość oznaczeń alkalimetrycznych wobec błękitu tymolowego jako wskaźnika.

Z wodorotlenków alkiloamoniowych jako płynów miareczkujących stosowane są np. wodorotlenek czterobutyloamoniowy (TBAH) i heksadecylotrójmetyloamo-niowy.

Oznaczenia alkalimetryczne w środowisku niewodnym powinny być wykonywane w warunkach wykluczających dostęp dwutlenku węgla, najlepiej w atmosferze gazu obojętnego (np. azotu) z zastosowaniem mieszadła magnetycznego.

Punkt końcowy w oznaczeniach acydymetrycznych w środowisku niewodnym podobnie jak w środowisku wodnym można wyznaczać, potencjometrycznie. Jako elektrody stosuje się elektrodę szklaną (wskaźnikowa) i kalomelową (porównawcza)

I

306