55130 skanuj0019 (149)

Alkalimetria

ATkalimetrycznie w środowisku niewodnym można oznaczać substancje o bardzo słabym charakterze kwasowym, np. enole, imidy, fenole, sulfonamidy i niektóre sulfanilamidy. Do ich rozpuszczania stosowane są rozpuszczalniki o charakterze zasadowym (protonofilowe) lub rozpuszczalniki nieaktywne (aprotolityczne). Poniżej przedstawiono schemat reakcji przy Zastosowaniu dwumelylofottaaHMft, 8$$js yę>i-puszczalmka:

m

o. ,ch₃

^HA+

_e M    /CH₃

■ A^e-|-    ^.C—N(~-

H^{X    N}CH₃

"'N.    ©

flj    CH,

IM HO®    CH,    HO. I .CH₃    ®    CH₃

^A +    /C—-* ► y^C== N\ + CH₃ONa-»-NaA-[~ v^c—Nv + CH₃®H

H    ⁿCH₃    ^xCH₃    H^{X X}CH₃

Do zasadowych płynów miareczkujących stosowanych w środowisku niewodnym można zaliczyć roztwory wodorotlenków alkaliów, alkoholanów i aminoalkohola- V; ' nów metali alkalicznych, octanu sodowego^amin lub wodorotlenków alkiloamonio-wych. Z wymienionych grup najczęściej stosowane są alkoholany metali alkalicznych. Spośród metanolanów litu, sodu i potasu, metanolan litu jest najłatwiej rozpuszczalny w rozpuszczalnikach organicznych i nie daje galaretowatych osadów w trakcie miareczkowania. Osady takie powstają przy miareczkowaniu metanola-nem sodowym czy potasowym, utrudniając zaobserwowanie punktu końcowego.

W niektórych przypadkach wygodniejszy jest jednak metanolan potasowy, który jako zasada mocniejsza od dwóch pozostałych daje wyraźniejszą zmianę w punkcie końcowym miareczkowania.

FP IV poleca 0,1 n roztwór metanolanu sodowego. Roztwór ten przygotowuje się. przez rozpuszczenie odpowiedniej ilości sodu metalicznego w bezwodnym metanolu, a następnie rozcieńczenie odpowiednią ilością bezwodnego benżenu. Miano metanolanu sodowego nastawia się najczęściej na kwas benzoesowy, chociaż można stosować także inne substancje podstawowe, np. kwas 2-fenylochinolino-4-karbo-ksylowy, stearynowy, palmitynowy czy mirystynowy. Nastawianie miana mfetano-lanu sodowego wykonuje się podobnie, jak większość oznaczeń alkalimetrycznych wobec błękitu tymolowego jako wskaźnika.

Z wodorotlenków alkiloamoniowych jako płynów miareczkujących stosowane są np. wodorotlenek czterobutyloamoniowy (TBAH) i heksadecylotrójmetyloamo-niowy.

Oznaczenia alkalimetryczne w środowisku niewodnym powinny być wykonywane w warunkach wykluczających dostęp dwutlenku węgla, najlepiej w atmosferze gazu obojętnego (np. azotu) z zastosowaniem mieszadła magnetycznego.

Punkt końcowy w oznaczeniach acydymetrycznych w środowisku niewodnym podobnie jak w środowisku wodnym można wyznaczać potencjometrycznie. Jako' elektrody stosuje się elektrodę szklaną (wskaźnikowa) i kalomelową (porównawcza)

306