img070 (13)

Alkalimetria

Alkalimetrycznie w środowisku niewodnym można oznaczać substancje o bardzo słabym charakterze kwasowym, np. enole, imidy, fenole, sulfonamidy i niektóre sulfanilamidy. Do ich rozpuszczania stosowane są rozpuszczalniki o charakterze zasadowym (protonofilowe) lub rozpuszczalniki nieaktywne (aprotolityczne). Poniżej przedstawiono schemat reakcji przy zastosowaniu dwumetyloformamidu jako rozpuszczalnika :

HO®

/^C-<

-V H^x	/CH3 X - ^XCHj
•CH3	/ 0 1
ch3

HO® /CH₃ A^e+ ^C—N("

^XCH₃

C=N:

CH₃

CH₃

+ CH₃ONa-

HCX ® /CH₃

/^C=N\

^xch₃

O    ch₃

■ NaA + yC—+CH₃OH H^X    XCH₃

Do zasadowych płynów miareczkujących stosowanych w środowisku niewodnym można zaliczyć roztwory wodorotlenków alkaliów, alkoholanów i aminoalkohola-nów metali alkalicznych, octanu sodowego, amin lub wodorotlenków alkiloamonio-wych. Z wymienionych grup najczęściej stosowane są alkoholany rąetali alkalicznych. Spośród metanolanów litu, sodu i potasu, metanolan litu jest najłatwiej rozpuszczalny w rozpuszczalnikach organicznych i nie daje galaretowatych osadów w trakcie miareczkowania. Osady takie powstają przv miareczkowaniu metanola-nem sodowym czy potasowym, utrudniając zaobserwowanie punktu końcowego. W niektórych przypadkach wygodniejszy jest jednak metanolan potasowy, który jako zasada mocniejsza od dwóch pozostałych daje wyraźniejszą zmianę w punkcie końcowym miareczkowania.

FP IV poleca 0,1 n roztwór metanolanu sodowego. Roztwór ten przygotowuje się przez rozpuszczenie odpowiedniej ilości sodu metalicznego w bezwodnym metanolu, a następnie rozcieńczenie odpowiednią ilością bezwodnego benzenu. Miano metanolanu sodowego nastawia się najczęściej na kwas benzoesowy, chociaż można stosować także inne substancje podstawowe, np. kwas 2-fenylochinolino-4-karbo-ksylowy, stearynowy, palmitynowy czy mirystynowy. Nastawianie miana metanolanu sodowego wykonuje się podobnie, jak większość oznaczeń alkalimetrycznych wobec błękitu tymolowego jako wskaźnika.

Z wodorotlenków alkiloamoniowych jako płynów miareczkujących stosowane są np. wodorotlenek czterobutyloamoniowy (TBAH) i heksadecylotrójmetyloamo-niowy.

Oznaczenia alkalimetryczne w środowisku niewodnym powinny być wykonywane w warunkach wykluczających dostęp dwutlenku węgla, najlepiej w atmosferze gazu obojętnego (np. azotu) z zastosowaniem mieszadła magnetycznego.

Punkt końcowy w oznaczeniach acydymetrycznych w środowisku niewodnym podobnie jak w środowisku wodnym można wyznaczać, potencjometrycznie. Jako elektrody stosuje się elektrodę szklaną (wskaźnikowa) i kalomelową (porównawcza)

306