49449 skanuj0037 (122)

stadium rozpoczyna się rozwój wyobrażeń o przedmiotach, stanowiących podstawę przyszłego rozwoju pojęć. Powstają pierwsze sensoryczno-moto-ryczne schematy operacji na przedmiotach, dzięki którym dziecko opanowuje przede wszystkim zasadę stałości przedmiotów. Te pierwsze schematy ograniczają się do czynności, które bezpośrednio wpływają na otaczający świat.

Stadium przedoperacyjne zaczyna się od końca drugiego roku życia i trwa do wieku około sześciu-siedmiu lat. W tym stadium dziecko opanowuje język. Uczy się też myślowych przedstawień dla schematów sensoryczno--motorycznych i może wyobrazić sobie przebieg działania w myśli, bez wykonywania go. Wykonywane czynności ograniczone są do działań konkretnych, są egocentryczne i nieodwracalne. Rozwijają się pojęcia oparte na klasyfikacji, koniunkcji i dysjunkcji.

Stadium operacji konkretnych trwa do około jedenastego roku życia. Charakteryzuje się taką koordynacją przedstawień, która prowadzi do rzeczywistego myślenia, jakkolwiek opartego tylko na pojęciach konkretnych. Myślenie staje się mniej egocentryczne, dokonuje się proces decentracji, rozwijają się pojęcia podstawowe dla logicznego myślenia, jak: pojęcie zachowania masy, ciężaru i objętości, inkluzji, seriacji itp.

Stadium operacji formalnych jest ostatnim stadium rozwoju myślenia, zaczyna się około jedenastego roku życia. Jest to stadium myślenia logicznego, operującego pojęciami abstrakcyjnymi. W tym stadium możliwe jest wykonywanie operacji, które wychodzą poza bezpośrednie doświadczenie. Pozwala to na rozumowanie przez stawianie myślowo sprawdzalnych hipotez.

Podstawowym w teorii Piageta pojęciem, służącym do opisu myślenia i zachowania ludzi, jest pojęcie operacji. Operacje myślowe są to, zdaniem Piageta, czynności zinternalizowane, odwracalne i tworzące system podporządkowany określonym regułom. Takie systemy rządzone ogólną zasadą „równoważenia", tj. ustalania wzajemnych relacji elementów systemu, nazywane są właśnie często schematami.

Za pomocą schematów człowiek odbiera bodźce ze swojego otoczenia i oddziałuje nań. Podstawowymi procesami osiągania równowagi w schematach poznawczych człowieka są asymilacja i akomodacja. Asymilacja polega na włączaniu, integrowaniu nowych elementów do schematu, a akomodacja na rozwijaniu, przekształcaniu jego struktury w celu włączenia weń nowego przedmiotu. Stan równowagi w schematach poznawczych i w schematach działaniowych osiągany jest przez manipulowanie procesami asymilacji i akomodacji w momencie, gdy coś nowego zakłóci aktualny stan schematu. Tak więc zakłócanie równowagi schematu jest głównym czynnikiem jego rozwoju.

Operacje i schematy tworzą na ogół hierarchicznie uporządkowany układ, stanowiący wiedzę i umiejętności danej jednostki, jej postawy i przekonania. Istnieje, oczywiście, możliwość występowania kilku niezależ-