49745 rozwojówka ćw ( 04 09 i 5 05 092

Rozdział 0

l

72

Tab. 3.1. Kryteria wyłaniania modeli przebiegu zmiany rozwojowej

N

E “

fc nj N d £ w 2.

O) OJ

O C

_ o

O)

•o

o = 2

o

•co

O

c °

E -co

CD O

p 15 n o

.ta

o -w ca

© M

_C> N

N ©" ca .bc, c

c o 5 « a ®

P . . N :> cu i

O -O

o -a '55

p ^ .p

g E o

ON®

P c 3

a p E o 2¹ >•

U O w

^ 03

•2£"o c

0    o 0

01    CL N

0)

o

_ E -o

o ca g

a o 'uj

2 2 o

o m ti

d P 5 5 tl o co cl c

n +

$ % ■2 o

Ss

ca^-

d

“O

o' .© o

o u _w © 'KI cn TO ©^ P N ₀

■° N O °

| i

o |

O O -CO §

ar ;*

§ N O

0.0 5

P N

g o

«r =>

g p

© Tg

O ^

CL .2

g

CD O p

F -co

>, 2

o c o o to

P C

53 c ?_ .2

* £

C    o    0

-3    '(/)    f\\'    -*’**    f*

p    o    .2    ^    Ę

£    p    £    2    gr

PO    d    -N    g

&

o

2 _ o .<£ ^ 0

</) CD

0 J3 a) cn ¹³ ę w dv

© N

o ©

■o H ca cl

g

§1

d c

*co ©

> CD '"o

-co c cd ca •§ - ja n CD ja © J2

P

g o

CL C CO

£*

p

p p

© M

C CD

© o N O

o

T3 '

P

>    cn

>    <D

•co d :=.

O P O

© m 5

p ^ t

g O o O -O •*= c o .2

p

E

p

N

P

d

2

d

©

© N E o 2 -O « ca

1 5

g •« o o c -a

cd <; - 0 CD ;_u £ d! O

cn ca

0

co _c

o p ca c o o

p 2 2 'o o> en

p © CD

ę c

^w & co C7 ©

cń ^ o ^

cl uf

•-= 'o cn •— .2 _

re 'co cd n cd

T3 ._ o co

r

o ,y

©

g ©

9 <a

"O p

p" ©

£ 5

0    o

01    C

³ P

o d

o >•

cn

E ©

.2 p

O    *C0    N    ©

^    O    L

CO    =    CL    .£

■Ł © -g <o g; .2 o

N

O r= CL

2-

cn

car

£ © p .—

c E c

t N © N ^M 'P

© s _

E p ‘p

N

N 2 T3

o
c
0)	o
§	p
©	E
w	N
CL
>.

Korzystam tu z rozróżnienia wprowadzonego przez R.M. Lemera i D.F. Hultscha (1983, s. 4-1—43). Patrz także: Lemer (1989). Korzystam tu z rozróżnienia wprowadzonego prze2 M. Przełącznikową (1973, s. 140-141, 174-175).

Proces ten odnosi się do tego, co J. Piaget (1966, 1969) rozumiał pod pojęciami asymilacji i akomodacji.

i kryzysu w modelu stadialnym) oraz efekt końcowy sekwencji zmian, tzn. integracja nowego i starego doświadczenia bez dezintegracji już istniejących całości w modelu stadialnym. Dlatego pierwszy z nich zaliczono do modeli kumulacyjnych, mimo znacznych różnic w stosunku do modelu liniowego, a drugi do modeli transformacyjnych (por. rys. 3.2). Oba jednak włączono do podejścia organizmicznego, podkreślającego rolę czynników wewnątrz-układowych w procesie inicjowania zmiany rozwojowej. Dla modelu organizmicznego I - nazwanego naturalistycznym - układem (całością), która się rozwija, jest „jednostka”, natomiast dla modelu organizmicznego II

-    kontekstualnego - taką rozwijającą się całością jest metaukład jednostka

-    otoczenie, składający się z dwóch subukładów, wielorako zorganizowanych na wielu poziomach.

W tym miejscu można też wykorzystać klasyfikację zmian rozwojowych, jakiej dokonał J.H. FIavell (1977; za: Tyszlcowa, 1996b, s. 53-54). W interpretacji M. Tyszkowej (op. cii., s. 53) „propozycja ta ma na celu ustalenie kolejności następstwa zmian rozwojowych czynności poznawczych w czasie”, wydaje się jednak niezwykle użyteczna dla analizy zmian zachodzących w doświadczeniu jednostki, czynionej z punktu widzenia trzech wyłonionych przez nas modeli. Wyróżnione przez J.H. Flavełla rodzaje zmian można bowiem przyporządkować tym modelom rozwoju w następujący sposób:

I.    Model liniowy (najwęższy zakresowo) obejmowałby tylko zmiany typu:

•    dodawanie, czyli takie kumulowanie się efektów zmian następujących po sobie, iż właściwości, które pojawiają się później, uzupełniają właściwości wcześniejsze, będące rezultatem poprzednich zmian i - co ważne z punktu widzenia przyjętych tutaj kryteriów porównawczych - ani ich nie modyfikują, ani nie eliminują,

•    substytucja, czyli zastępowanie starych właściwości czy fonu ukształtowanych wcześniej w całości łub tylko w jakichś fragmentach przez nowe, tj. opanowane później.

II.    Mo d e 1 s t a d i a 1 n y (mieszczący w sobie model liniowy) obejmowałby dodatkowo jeszcze jeden rodzaj zmian, a mianowicie:

•    modyfikację, czyli przekształcenie formy wcześniejszej - poprzez różnicowanie lub uogólnianie - pod wpływem tego, co pojawia się w danym momencie; taka zmiana jednak nie zmienia jakości elementów tworzących poprzedni układ.

III.    Model cykliczno-fazowy - najszerszy zakresowo - także obejmowałby dodatkowo w stosunku do modelu studialnego jeden rodzaj zmian spośród wyróżnionych przez J.H. Flavella, tzn.:

•    inkluzję, czyli zmianę polegająca na tym, iż wcześniejsze struktury (układy) w postaci w różnym stopniu zmodyfikowanej wchodzą razem z nowymi elementami w skład nowej całości, tj. nowej zintegrowali ej organizacji struktury i /1 u b j e j funkcji. Ta nowa 73