51371 sr5

wydelikacone wskutek opieki człowieka, a • pozbawione jej — giną. Natomiast dzikie rośliny są niezmiernie wytrzymałe i szybko się rozmnażają.

Na polach wyrasta Agropyrum repena — perz właściwy, należący do „najzłośliwszych" chwastów. Jeden jego egzemplarz daje 10 000 nasion, a rozmnaża się również przez pędy wyrastające z kłączy. Długość kłączy perzu dosięga 15 rn.

Na powierzchni 1 m- pomieścić się może 496 m kłączy perzu, a na nich około 26 000 pędów. Im drobniej potnie się jego kłącz, tym bardziej perz się rozrasta. Nie im a się go choroba, szkodniki go nie zjadają. . są Jfc

Rolnicy od wieków przeklinali ten chwast, zwąc go ..dżumą" albo ..ogniem pól“. Pola tak czasami zarastały perzem, że chłopi, zmęczeni walką z nim, opuszczali grunty i przesiedlali się na nowe miejsca.

Dobrze by było, gdyby i pszenica była tak wytrzymała i rozmnażała się z kłączy bez siewu! A przecież perz jest z tego samego rodu — Triticutn.

Czy nie można by wyhodować wieloletniej pszenicy? — zastanawiał się w roku 1928 młody agronom Cycyn (obecnie akademik) i zaczął krzyżować pszenicę z perzem.

Uwaga jego przyciągnęła niezwykła żywotność perzu. Stwierdził, że „obecność perzu na trzech kontynentach mówi o potędze i wytrzymałości tego dzikusa, który na drodze ewolucji zawojował olbrzymie przestrzenie**.

Cycyn w ciągu wielu lat uporczywej pracy otrzymał kilka gatunków pszeniczno-perzowych hybrydów. Jeden z nich — nr 599 — jest już hodowany w dziesięciu obwodach Związku Radzieckiego.

Hybryd puenlczno-•peraowy I parz

Gatunek ozimy nr 186 ma łodygi nie wylęgające, sięgające dwóch metrów; nie ulega chorobom takim jak sporysz, nawet przy sztucznym zakażeniu. Gatunek ten wyróżnia się największym ziarnem — 1000 ziaren waży 60 g (ziarna zwykłych gatunków ważą do 40 g).

Gatunek nr 599 dojrzewa o 6 dni wcześniej od innych.

Hybrydy pszeniczno-perzowe nr 1 dały w roku 1952 plon — 70 cetnarów z 1 ha, a zwykły gatunek dał 39 cetnarów. Kłosy hybrydów zawierają dwa razy więcej ziaren niż zwykłe. Po żniwach hybrydy odrastają i w jesieni po skoszeniu dają bardzo pożywne siano. Tak więc w ciągu lata dają dwukrotne zbiory — ziarna i siana.

Najważniejsze jest otrzymanie wieloletnich gatunków pszeniczno-perzowych hybrydów, które mogą dawać plony w ciągu 4 lat bez zasiewu. Taką pszenicę można rozmnażać bez ziarna — kawałkami kłączy.

Dziko rosnący perz może być również pożyteczny. W kłączach perzu znajduje się około 40% cukru. 11% białka i 0,03% tłuszczu. Ze zmielonych kłączy perzu otrzymujemy mąkę nie ustępującą co do po-żywności mące pszennej. W Niemczech z kłączy perzu wyrabiany jest specjalny gatunek piwa. Try-tycyna — węglowodan znajdujący się w kłączach — służy do wyrobu pigułek. W medycynie ludowej perz stosuje się jako środek oczyszczający krew.

Siano perzu jest dobrą paszą dla bydła. Dawniej stajenni podkarmiali kłączami perzu konie, aby były wytrzymałe, miały sierść gładką i błyszczącą.

Trudno jest określić, która roślina w przyrodzie przynosi więcej szkody niż pożytku. Pożytek z roślin