51967 medsadowa5

skutków Jest właściwe postępowanie ratownicze bezpośrednio po rażeniu. Przyjmuje się powszechnie że:

a)    prądy o napięciu poniżej 65_Y^ą określane jako bezpieczne prądy niskiego napięcia; w zasadzie nie wywołują szkód na zdrowiu, chociaz ju^yrdażyni natężeniu i ewentualnych drganiach mogą pozostawić pewien ograniczony szkodliwy skutek;

b)    prądy w granicach 65—1000 V są prądami średniego napięcia i bywają szkodliwe, a nawet śmiertelne, w zależności od rodzaju rażenia, a w szczególności od natężenia i oporu przepływającego prądu;

c)    prądy ponad 1000 V są prądami wysokiego napięcia, na ogół występującymi

w liniach przesyłowych oraz stacjach transformatorowych. Są to prądy o dużej szkodliwości, a rażenie nimi często jest śmiertelne. W wyniku działania tych prądów może dochodzić do rażeń pośrednich na skutek wytwarzania pola elektromagnetycznego, jonizacji powietrza i przeskoczenia iskry elektrycznej, co może powodować powstanie hiku elektrycznego. W przypadku wysokich napięć istnieje możliwość rażenia tą drogą z odległości(2^-3    ,

W zasadzie rażenie prądem polega na włączeniu ciała ludzkiego w obwód prądu i przez to jego zamknięcie. Ważny jest element drogi, którą prąd przepływa przez ciało ludzkie, a w szczególności, czy droga ta obejmuje ważne dla życia narządy i naczynia (np. nerwy, mózg, serce, aortę). W tym momencie decydująca jest oporność na poszczególnych etapach wnikania i przepływu prądu oraz jego wyjścia. Może ona być zależna od;

a)    warstw odzieży, obuwia, przypadkowego uziemienia, stopnia wilgotności poszczególnych części ubrania (oceniając rażenie prądem należy każdorazowo oddzielnie uwzględniać te warunki);

b)    oporności samej skóry, do której był przyłożony przewodnik, dotyczy to zarówno warstw naskórka, jak i skóry właściwej;

c)    oporności głębszych warstw ciała i narządów wewnętrznych (prąd przenika łatwiej przez dobrze przewodzące układy, jak naczynia, samą krew, pnie i włókna nerwowe, a także przez lepiej ukrwione narządy, poszukując drogi o najmniejszym oporze); równocześnie w tych narządach można znaleźć miejscowe, szkodliwe następstwa działania prądu;

d)    odporności miejsca anatomicznego wyjścia prądu, a zwłaszcza izolacji tego miejsca;

e)    wielkości powierzchni, do której był przyłożony przewodnik i przez którą wnikał prąd. Wielkość tej powierzchni może limitować ilość przepływającego prądu. Niebezpieczne są np. rażenia w wodzie ze względu na duży obszar przylegania do skóry.

Istotne dla ocęny-opomościskóry mogą okazywać się; zmienna gnibość warstwy rogowej (lepiej lub gorzej izolującej dany odcinek skóry) oraz stopień jej wilgotności. U osób ze zgrubiałym naskórkiem na rękach rażenia prądem mogą nie pozostawiać istotnych śladów i większych następstw. Przyjmuje się, iż przeciętny opór skóry na 1 cm² wynosi około 40 000—1000 000 omów. Jeśli skóra jest wilgotna, opór ten gwałtownie maleje, spadając do rzędu 1000 omów. Istnieje wówczas duże niebezpieczeństwo szkodliwego rażenia prądem.

Ważnym czynnikiem odzwierciedlającym szkodliwość prądu zmiennegu jest także jego częstotliwość oraz czas trwania rażenia.

Opór w tkankach głębszych i narządach jest składową oporu cząstkowego, np. przepływ ręka—ręka w razie włączenia przepływu do stóp będzie sumą oporu tych dróg. Zmiany oporności w otoczeniu w wyniku zetknięcia się np. z mokrą podłogą, mokrym ubraniem (ewentualnie w wodzie) wielokrotnie zmniejszają oporność. Spadek oporności w wodzie jest 25-krotny w stosunku do pnwlorzchni suchej.

4.11.2. Działanie miejscowe i działanie ogólne

//

Przepływ prądu przez ciało ludzkie pozostawia skutki o działaniu miejscowym orn t następstwa ogólne. W całości następstwa te mogą przybierać postać morfologiczni), ale także wiele z nich pozostawia tylko zaburzenia czynnościowe. Typowym przykładem działania miejscowego jest powstanie zna mienia prądu w micjt. cu zetknięcia się skóry z przewodnikiem i wniknięcia^pf^gti^azwyczaj jesl lo okrągłe, owalne lub podłużne albo linijne uwypuklenie naskórka o konsystem |i twardawej, wys/cenej, stanowiącej odbicie przylegającej powierzchni przewód mka-Śrn^pJć znamienia jest nieco zapadnięty. ujawnia zblednięcie i denatm,u ją tkanek: Brzeni znamienia są nieco wałowato uniesione. W niektórych przypadkai li widoczne jest zwęglenie fragmentów znamienia na skutek działania termicznego. . Głębokóść znamienia jest uzależniona od natężenia prądu i miejscowej oporm>M i S^óry.    '    •    '—

Wrazle wątpliwości charakterystyczne są wyniki badań histopatologicznych Spostrzega się mianowicie tzw. zmiany elektrogenne w odróżnieniu od oparzeniu wych, które makroskopowo mogą mieć wygląd zbliżony. Znamię prądu w obrazie histopatplomrznym cechuje się zatarciem struktury naskórka, przejrzystością ijdsnym wejrzeniem komórek warstwy ziarnistej, rożtrzęsieniem tej warstwy i wytworzeniem się obrazu z licznymi wodniczkami (jamki) o charakterze „nUr h ,i migdii". Bywają fragmenty naskórka o gorszej barwliwości. Warstwa pódst.iwmi komórek jest ułożona często palisadowato, komórki są wydłużone z zawirowań imnl przypominającymi „łany zboża". Wydłużenie i falistość wykazują także włókna ■"Tkanki podskórnej' i komSfki'przyścienne naczyń oraz gruczołów łojowych i potowych. W obrębie głębszych przestrzeni skóry właściwej spostrzega się homogenność obrazu i zasadochłonność tkanki. Zjniany te obejmują samą drogę przepływu prądu.

W dalszym rozpoznaniu mogą być pożyteczne barwienia histochemirzno, wykazujące metalizację, tj. następstwo wnikania jonów metali z przyłożonego przewodnika w głąb tkanek. Możliwości barwień histochemicznych obejmują Jony Fę^Cu, Pb. Znamiona prądu goją się na ogół długotrwale, bez powikłań, jedn.ik

często pozostawiają blizny keloidowe_______

W działaniu ogólnym należy uwzględnić fizyczną charakterystykę przepływają cego prądu, a zwłaszcza elektrofizyczne oddziaływanie na tkanki i narządy. Tkank i ciała wykazują pewien stopień naturalnego zjonizowania i polaryzacji (własno aktywność elektryczna), które odnoszą się zarówno do komórek, tkanek, jak i do płynów fizjologicznych mających charakter elektrolitów. Zmiana elektrofizycziui spowodowana przez przepływający prąd może wyrażać się różnego stopnia uszkodzeniami dotyczącymi struktur czynnościowych albo morfologicznych, co powoduje określone skutki, z naruszeniem czynności danego narządu włącznie £Jie powodują naruszenia struktur prądy stałe lub też zmienne, ale o niskiej częstotliwości. Prądy wysokiej częstotliwości o małym napięciu również nie są szkodliwe biologicznie i odpowiednio dozowane mogą być stosowane jako prądy faradyzacyjne, tj. iecżniczo. W pośmiennictwie podawana jest tabela według Koeppena [tab. 4.1), ukazująca kolejno reakcje organizmu zależnie od rodzaju i natężenia prądu.

Badania sekcyjne w przypadkach rażenia prądem elektrycznym przynoszą różne rezultaty - począwszy od wyników ujemnych lub prawie ujemnych z ograniczonym tylko znamieniem prądu — do dużych zmian, jak zwęglenia, denaturacja temperaturowa narządów, a nawet amputacja części ciała pod działaniem dużego natężenia i napięcia prądu. W przypadku wysokiej temperatury mogą się po)n wiać U»’ily kostne w obrębie układu kostnego, Pod działaniem prądów o mniejszym

u A

r\ji -»<4 tu