55

1

106

Przedstawiony powyżej materiał wyczerpuje zagadnienia określania pozycji metodą wysokościową. Niektóre zagadnienia nie zostały szczegółowo opisane, można je zgłębić korzystając z przytoczonej literatury.

5.4. Określanie pozycji w połączeniu alp z innymi liniami pozycyjnymi

Przypadki, w których alp stanowią część informacji nawigacyjnej niezbędnej do określenia pozycji, nakazują rozpatrzenie sposobu uniwersalnego rozwiązania zadania. Tego rodzaju zadanie może mieć ważne znaczenie w konstrukcji algorytmu nawigacyjnego programu komputerowego

Astronomiczna linia pozycyjna (alp) jest nazwą sugerującą jakiś fenomen, osobliwość nawigacyjną Nic bardziej błędnego. W tym miejscu wskazane jest uświadamianie czytelnikom, żc inne parametry nawigacyjne mogą być w taki sam sposób użyte do obliczania pozycji statku. Alp w potocznym rozumieniu jest dowolnie małym odcinkiem okręgu jednakowej wysokości lub prostą styczną w pewnym punkcie tej izarytmy. Nie wnikając w subtelne, lecz formalne różnice jakościowe wymienionej definicji, można rozciągnąć jej interpretację na dowolne nawigacyjne linie pozycyjne. W nawigacji wyróżnia się kilka rodzajów izarytm określonych jako miejsce geometryczne punktów o równych wartościach parametru nawigacyjnego U₀.*ł

Równanie funkcji nawigacyjnej U spełniają współrzędne punktów należących do izarytmy nawigacyjnej. Współrzędne geograficzne tych punktów można obliczyć z ogólnego równania:

U₀ = U(<p. X)

w którym U₀ jest wartością parametru nawigacyjnego.

¹ ^Pojęcie parametru nawigacyjnego oznaczone tym samym symbolem literowym, pojawiło >K juz w podrozdziale -4 5

W tyra celu podstawia się wartości jednej ze współrzędnych, na przy kład <p, do równania izarytmy i oblicza drugą współrzędną - ). (jak opisano w podrozdziale 1.2). Podstawienie różnych parametrów do równania funkcji prowadzi do uzyskania tak zwanej siatki izolinii.

W nawigacji mają najczęściej zastosowanie następujące izarytmy:

-    ortodroma (izarytma odwrotnego namiaru),

-    hiperbola,

-    linia jednakowego kąta poziomego.

• linia jednakowych prędkości radialnych.

-    linia jednakowych namiarów,

-    linia jednakowych odległości (izostadia).

Ta ostatnia odpowiada okręgowi jednakowych wysokości ciała niebieskiego.

Pozostaje jeszcze wyjaśnienie, w jaki sposób można wprowadzić wspólną postać linii pozycyjnej dla różnych izarytm

Dowolna linia pozycyjna może być określona wektorem gradientu g parametru nawigacyjnego. Oblicza się więc pochodne cząstkowe funkcji nawigacyjnej rozpatrywanego parametru względem dwóch zmiennych <p i X (lub względem Al - zboczenia nawigacyjnego):

(5.4)

(5.5)

dU    au

^“a*^{5    8A,}'a(Ai)

Moduł wektora gradientu wynosi: