56358 skanuj0034

•    >ci zawodowej czeka nowe doświadczenie, że po raz pierwszy określać ich będzie tylko vi$nc ciało, co kobiety tradycyjnie przeżywały zawsze^{1 2 3 4 5}.

Podobnie jak w formie zalążkowej występuje to juz wśród zw ierząt żyjących w więk-s vch społecznościach, tak w wielu kulturach ludzkich istnieją grupy wiekowe określone przez ..temat funkcjonalności lub hierarchii. Gdzieniegdzie ludzie w równym wieku bywają nawet . onkami zorganizowanej klasy wiekowej z własną tożsamością grupową i przechodzą wspól-je przez różne grup} wiekowe'. Klasy szkolne stanowią szczególny przykład tej społecznej asady organizacyjnej, a wiek szkolny jest chyba dzisiaj najważniejszą spośród cezur życia ireślonych przez wiek. Gdzie indziej najważniejszą była dojrzałość płciowa świętowana

-    formie najróżniejszych rytuałów przejścia. Inne cezury życia, a przede wszystkim starość. *je były, jak się wydaje, rozgraniczane w ten sam mechaniczny sposób i dla wszystkich tak jmo; formalny stan spoczynku początkowo i tak nie istniał.

Mimo to w Europie, najpóźniej od Hipokratesa, czasowy wymiar ludzkiego życia, rozróżnieniem na fazę wstępującą i zstępującą, ujmowano symbolicznie za pomocą schematów liczbowych. W1 w. przed Chrystusem Terencjusz Yarro wyróżniał pięć grup wiekowych ' odstępach piętnastu lat: do 15 roku życia puer, do 30 adolescens. do 45 jueveni$, do 60 ć/iior, potem sene.v^{6 7 8}. Takim schematom pojawiającym się w staroży tności i średniowieczu ialeko wszakże do ostrości podziału', tym bardziej że istniały najrozmaitsze sposoby porząd-

•    rwania. rozróżniające trzy. cztery, pięć. sześć, siedem, osiem, dziesięć, dwanaście, piętnaście i dwadzieścia trzy szczeble wieku, często z alegorycznymi odniesieniami do czterech soków .iala bądź czterech pór roku. sześciu epok Ziemi, siedmiu planet, dwunastu miesięcy itd.* Często napotyka się schematy siedem razy po siedem lat. dziesięć razy po siedem czy dziesięć razy po dziesięć i ten ostatni w70rz.ee znajduje swoje ukoronowanie w siedemnastowiecznych diodach tycia zatytułowanych wstępowanie i zstępowanie męskiego lub żeńskiego wieku i zaokrąglony ze względów symetrii do dziewięciu stopni w dół bądź jedenastu w górę. Takie przed-tawienia, pozbaw ione liczbowej symboliki, odnajdujemy w^r USA jeszcze w XIX w.⁹ W Europie

-    zarania czasów nowożytnych wiążą się z nimi wiersze jak następujący:

Dziesięć lat dziecko.

Dwadzieścia lal młodzieniec,

Trzydzieści lat mężczyzna.

Czterdzieści lat zażywny,

Pięćdziesiąt lat ustatkowany,

161

1

lloppc. Wulf. w: Christoph Wulf (red.). Vom Mcnschcn. Uandbuch Hisforische Anlhropologie, Wcinhcim 1997, s. 399 i n.

2

⁵ Frank Robert Vivclo. Uandbuch der Kulturanihropologie, MOnchcn 1988. s. 174.

3

⁽’ Eybcn, w: Jochcn Martin, August Niischke (red.), /nr Sojalgeschichic der Kindheit, Institut fur

4

Historischc .Anlhropologie 4. Ireiburg 1986. s. 317.

5

■ Adolf Hofmcisier, ftter, iuwnis, $enex. Zum lerstóndnis miitelalierhcher Altersbezeiehnungen,

6

Al beri Brackmann (red.), Papsttum und Kaiserium. Munchcn 1926, s. 287-316.

7

* Klaus T, Wirag, Cursus Aetalis. Lebensaherdarsiellungen mm 16. bis zum 1<S. Jahrhunderi, Mun

8

chcn 1995.

9

Michael C. Kcari, Endings. A Sociology of Dealh and Dying, New York 1989. s. 2101 n.