80128 skanuj0019 (94)

*1 to już analogiczne do współczesnych ufnall. Wydaje się. że po raz pierwszy wprowadzono tu tzw. ha cele służące do podkuwania koni na ostro, szczególnie w okresie zimy.

Na załączonej tabl. VII pokazane są okazy z Warszawy— Miasta (rys. 1) oraz z Zamku Królewskiego w Warszawie (rysunek 2). Kolejną grupę rozpatrywanych zabytków stanowią podków Id do butów.

Podkówkl

Są one ciekawą formą zjawiającą się w zasadzie dopiero w XIII w. Nieliczne okazy są co prawda publikowane z okresów wcześniejszych, jednak ich datowanie w tym wypadku budzi zastrzeżenia. W literaturze starszej były one interpretowane jako raki do chodzenia po lodzie, dopiero znalezienie zachowanego obuwia z przymocowanymi do obcasów podkówkamł w sposób właściwy określiło ich funkcję użytkową, podobnie jak używane jeszcze do chwili obecnej służyły one do zabezpieczenia przed szybkim zniszczeniem (starciem) obcasów obuwia, a więc miejsca, w którym zniszczenie to następuje stosunkowo często i tym samym powoduje konieczność wymiany bądź poważnej reperacji. W omawianym okresie czasu ulegały stopniowym przemianom, mającym na celu ich jak najlepsze przystosowanie do pełnionej funkcji przy jak najbardziej ekonomicznym wykorzystaniu surowca. Kolejne fazy ich rozwoju w niniejszej pracy są oznaczone literami majuskulnymi alfabetu łacińskiego. Podobnie konstrukcja typowa dla przedstawionego okazu w widoku z góry i z boku, natomiast z prawej strony jest pokazany szereg przykładów.

Typ A, (tablica Vm)

Typ ten jest — Jak się wydaje — najstarszą odmianą omawianych wyrobów. Charakteryzuje się on stosunkowo niewielkimi rozmiarami około 70 mm na 59 mm niewielką grubością ramion około 5 mm. Są jednak bardzo wysokie, jeśli patrzymy nn nie z boku. Wysokość ta waha się od około 15 do 35 mm. W niektórych wypadkach najwyższa jest część środkowa, w innych natomiast części boczne (końce ramion). Umocowanie do butów odbywało się przy pomocy trzech stosunkowo niewielkich kolców, z których jeden znajdował się w części środkowej, dwu natomiast na zakończeniu ramion. W jednym wypadku na bocznej powierzchni podkówki stwierdzono zdobienie w postaci równoległych do krawędzi żłobień.

Na tablicy VIII pokazano okazy z Wyszogrodu pow. Płock irys. 1 zdobienie), ze stanowiska Warszawa — Jagiellońska (rys. 2) oraz z tzw. Gnojowej Góry w Warszawie (rys. 3).

Typ B (tablica IX)

Typ ten ulega już pewnym ewolucjom w* stosunku do typu po-ik(przedniego. Wymiary są jeszcze takie same, a więc wynoszą około 70 na 55 mm. Grubość ramion około 5 mm. Zmienia się natomiast wyraźnie wysokość, która jest znacznie mniejsza i wynosi około 7 do 15 mm. Największa wysokość ustawiona jest podobnie jak poprzednio nieregularnie, raz znajduje się w środku, raz na końcach ramion. Zamocowanie podobne jak wyżej przy pomocy trzech stosunkowo niewielkich kolców. Zupełny brak zdobienia.

Tablica IX zawiera okazy ze Starego Miasta w Warszawie (rys. 1, 4), Gnojowej Góry w Warszawie (rys. 2. 3).

Typ C (tablico X)

Nieco podobnie jak w przypadku podków zachodzą tu istotne zmiany już w wymiarach. Są to okazy znacznie większe od omówionych wyżej. Wymiary ich wynoszą około 80 na 100 milimetrów, szerokość ramion 8 do 10 mm. Istotnej zmianie ulega też boczne uformowanie podkówek. Stają się one znacznie węższe (około 5 mm wysokości) oraz równe na całej przestrzeni. Zamocowanie dokonuje się przy pomocy trzech kolcy, przy czym dwa boczne na zakończeniu ramion są znacznie dłuższo niż poprzednio i silnie odgięte ku środkowi.

Na tablicy X pokazano okazy te ze stanowiska Warszawa— Jagiellońska (rys. 1), ze Starego Miasta w Warszawie (rys. 2) oraz z tzw. Gnojowej Góry (rys. 3).

4 — Kuwalłitni \lumri(rklr XIII^-‘Will w-

49