57555 skanowanie0032 (29)

10

objęcia ewidencją najstarszych stanowisk, na których znajdują się paleolityczne punkty osadnicze. Interpretacji wymaga granica "górna", a więc zakres obserwacji i dokumentacji stanowisk tzw. późnych, z czasów nowożytnych. Generalnie przyjęte zostało założenie, że lokalizuje się stanowiska aż do czasów najnowszych /z dziewiętnastowiecznymi włącznie/. Dla średniowiecza i okresu nowożytnego należy przyjąć, że dotyczy to stanowisk i punktów osadniczych, których rozpoznanie wymaga zastosowania archeologicznych metod wykopaliskowych. Wchodzą tu w pole zainteresowania wszelkie kopce, fundamenty budowli, tak mieszkalnych, jak gospodarczych i obronnych, ślady pq kopalniach /wyrobiskach/', płuczkamiach, arządzeniach do wytopu metali, szkła, itp. Nie wymagają rozpoznania i    I

dokumentowania obiekty architektury i budownictwa /czy technika/ istniejące w postaci trwałej ruiny i jednoznacznie rozpoznawalne pod względem funkcji. Z reguły jednak są one elementem stanowiska archeologicznego, występującego wokół lub obok i jego uwzględnienie wówczas jest konieczne. Szczególnie istotne jest uchwycenie stanowisk pozostających po opuszczonych wsiach, a niekiedy i miastach. Natomiast występujące na znacznych

i

obszarach rozproszone znaleziska na polach wsi funkcjonujących bez-zmia-ny lokalizacji można oznaczyć w formie strefy nie wyznaczając dokładnie granic.

b. Kwerenda archiwalna

Stanowiska archeologiczne znane przed podjęciem prac terenowych powinny być w ich toku zweryfikowane. Nie wystarczy więc tylko przenieść dotychczas posiadane informacje o istniejących stanowiskach na karty ewidencyjne i podjąć próbę ich zlokalizowania na mapie. Badania AZP są bowiem okazją, po pierwsze- do stwierdzenia, czy stanowiska notowane w literaturze lub informacjach archiwalnych jeszcze istnieją, po drugie -czy były one prawidłowo lokalizowane, po trzecie- czy chronologia i funkcja punktów osadniczych, wyodrębnionych na stanowiskach zostały właściwie określone. Ten ostatni wymóg jest szczególnie istotny, gdyż wiele

- 11 -

ustaleń co do chronologii lub rozpoznania kulturowego sprzed kilkudziesięciu niekiedy lat jest nieaktualnych lub niepełnych. Dlatego też niezbędnym działaniem, poprzedzającym badania terenowe, musi być przeprowadzenie kwerendy archiwalnej, obejmującej:

-    literaturę naukową, dotyczącą badanego obszaru,

-    archiwum archeologicznego konserwatora zabytków /w tym niezbędne jest uwzględnienie orzeczeń konserwatorskich o uznaniu stanowiska za zabytek chroniony prawem/,

-    zbiory muzeów okręgowych, regionalnych i specjalistycznych, które obejmowały lub obejmują swoją działalnością wzmiankowany teren,

-    zbiory pozamuzealne /uniwersyteckie, PAN/,

-    archiwa inne.

Wyniki kwerendy powinny być uwidocznione na Kartach Ewidencyjnych i znaleźć swoje odbicie na mapie wchodzącej w skład dokumentacji, natomiast w analizie opisowej obszaru należy scharakteryzować zwięźle zakres i sposób przeprowadzenia kwerendy, również w tym wypadku, gdy jej wyniki były negatywne. Ma to na celu zorientowanie korzystających z wyników AZP, które źródła archiwalne zostały sprawdzone.

Ponieważ obszar numerowany AZP obejmuje stosunkowo niewielką powierzchnię, zabiegiem praktycznym jest przeprowadzenie kwerendy dla jednostki obejmującej kilka obszarów. Dla ułatwienia pracy ekip badawczych Ośrodek Dokumentacji Zabytków w Warszawie prowadzi systematyczną kwerendę archiwów instytucji archeologicznych w Polsce /PMA, uniwersytety, IHKM PAN/ tworząc zbiór informacji o już zewidencjonowanych stanowiskach.

c. Prace terenowe

Badania powierzchniowe metodą AZP prowadzi się w dwóch sezonach - wiosną i na jesieni /w różnych okresach tych pór roku w zależności od pogody i wegetacji w regionie/. Z uwagi na sezonowość upraw wskazane jest niekiedy dwukrotne podejmowanie badań na obszarze celem objęcia