58341 IMGg90 (2)

2. WSPIERANIE ROZWOJU DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM 103

Ta druga sytuacja wywierała większy wpływ na aktywność dziecka, nie tyle nawet przez pomoc ze strony matki, ile przez bezpośrednie jej zaangażowanie w działalność dziecka. Włączenie się matki w zabawę motywowało dziecko. Sprawiało, że stawała się ona zabawniejsza, atrakcyjna. A to z kolei powodowało spontaniczny powrót dziecka do tego zajęcia po jakimś czasie. Autorzy badań uważają, że w ten sposób przedłuża się stan koncentracji uwagi dziecka (skupianie, ogniskowanie uwagi dziecka). Wspólne zaangażowanie matki i dziecka wymaga od obojga podzielania przedmiotu zainteresowania (orientacji na ten sam przedmiot) (zob. Brzezińska 1994). Wspólny temat znaleźć można za pomocą takich środków jak: wskazywanie, kierowanie wzroku i odniesienia słowne.

Dodać tu trzeba jeszcze znaczenie obdarzania uwagą przez dorosłego, uwagą niewartościującą, która jest ważna do budowania prawidłowego obrazu własnej osoby na etapach późniejszych.

Mówienie o kształceniu charakteru w wieku niemowlęcym jest, być może, przesadą, tymczasem jednak charakter dziecka, podobnie jak jego inteligencja, manifestują się w każdym z rodzajów podejmowanej aktywności. Mianem charakteru określić można zespół sposobów zwykłego kontaktu z innymi osobami i z samym sobą. Każde małe dziecko posiada swój własny sposób reagowania. Rodzaje reakcji afektywnych stanowią jeden z zasadniczych elementów charakteru i w pierwszym roku życia byłoby bezcelowe odróżnianie wychowania emocjonalnego od wychowania charakteru. W sposób generalny np. pisze M. Debesse (1983) - kształcenie charakteru polegać ma na czuwaniu nad pojawieniem się dwóch tendencji zasadniczych dla istoty ludzkiej: dążenia do pokazania własnej siły oraz instynktownej uczuciowości (agresja, zazdrość itp.). Tendencja pierwsza, jeśli będzie równoważona przez postawę autorytatywną, może prowadzić do poczucia krzywdy. Tendencja druga tłumiona rygorystycznie, prowadzić może do poczucia opuszczenia. Spokojna, życzliwa i cierpliwa postawa rodziców stanowi najlepszą gwarancję równowagi afektywnej małego dziecka. Na kształcenie charakteru, inteligencji dziecka, nigdy nie jest za wcześnie.

Drugi i trzeci rok iyda dziecka

Według E. Eriksona jest to stadium motoryczne. Podstawowym zadaniem rozwojowym jest uzyskanie poczucia autonomii i samodzielności. Dziecko uczy się chodzić, mówić, bawić, potrzebuje kolegów. Wszystko chce robić samo. Według badań longitudinalnych prowadzonych pod kierunkiem M. Stambak (1983) w drugiej połowie drugiego roku życia dziecko odkrywa inne niż konkretne zastosowanie przedmiotów. Jego działanie przekracza działania konkretne, i tak np. kartką papieru przykrywa misia; podartą kartką papieru karmi lalkę. Są to już aktywności w sferze symbolicznej, specyficznie ludzkiej. Pojawiają się słowa i zdania. Dziecko chodzi i biega, a więc jego postawa jest taka jak i u dorosłego, i może ono