28712 IMGh00 (2)

300 WSPIERANIE ROZWOJU DZIECI W PROCESIE WCZESNEJ EDUKACJI

Zauważone w przedszkolu specyficzne trudności z nabywaniem umiejętności czytania i pisania, jeśli nie zostaną rozpoznane, złagodzone lub wyeliminowane, to można przypuszczać z dużą pewnością, że w nauce szkolnej dadzą o sobie znać w postaci niepowodzeń w nauce czy nawet staną się przyczyną poważnej porażki edukacyjnej.

Obserwacja szkolnej rzeczywistości wskazuje, że problem specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu diagnozowany jest o wiele za późno, często dopiero w wyższych klasach szkoły podstawowej, wówczas, gdy zbliża się termin sprawdzianów kompetencyjnych. Jest to zdecydowanie niekorzystne dla ucznia. O wiele lepiej dla dziecka rozpoznać trudności w nabywaniu umiejętności czytania i pisania na elementarnym poziomie ich rozwoju, a więc w przedszkolu. Wówczas oferowana dziecku pomoc jest dużo bardziej skuteczna i łatwa, niż wówczas, gdy dochodzi do uogólnienia się trudności w czytaniu i pisaniu na inne obszary działalności edukacyjnej dziecka a także, gdy wystąpią wtórne zaburzenia w rozwoju emocjonalno-motywacyjnym i osobowościowym. W świetle powyższego należy więc jak najwcześniej podejmować działania profilaktyczne, diagnostyczne i terapeutyczne wobec dzieci przedszkolnych. Działania te wzajemnie się przeplatają i uzupełniają, w zależności od indywidualnych potrzeb dziecka. Za takim stanowiskiem przemawia również wiedza o wyjątkowej plastyczności centralnego układu nerwowego we wczesnym rozwoju oraz związana z tym faktem potencjalność korelacji zaburzonych funkcji i kompensacji deficytów. U małych dzieci stwierdzono większą podatność na stosowane wobec nich programy usprawniania, zaś osiągane postępy łatwiej są generalizowane (Cytowska 2003).

W zakresie profilaktyki powinno się, zatem, od samego początku pobytu dziecka w przedszkolu, prowadzić systematyczne ćwiczenia i wspierać funkcje leżące u podstaw czytania i pisania - funkcje wzrokowo-przestrzenne, słuchowo--językowe, motoryczne, oraz ich integrację, będące istotą pierwszej przedszkolnej fazy nauczania czytania. Wiele ćwiczeń tego rodzaju jest prowadzonych w ramach organizowanych zajęć przedszkolnych. Uczęszczanie do przedszkola ma więc charakter profilaktyczny i dla wielu dzieci jest szansą na wczesne zidentyfikowanie opóźnień i dysharmonii rozwojowych, a także stymulowanie funkcji słabiej opanowanych. Tymczasem wiele dzieci w wieku 3-6 lat pozbawionych jest możliwości uczęszczania na zajęcia przedszkolne. Na ogół rodzice uważają również, że przedszkolak jest jeszcze małym dzieckiem, którego ewentualne problemy z nauką nie stanowią jeszcze żadnych faktycznych powodów do zmartwienia. Zastanawiać zaczynają się dopiero w szkole i to wówczas, gdy trudności ich dziecka są już nasilone i rozległe. Bywa także i tak, że inteligentne dziecko maskuje swoje niedostatki i usypia czujność pedagoga i rodziców. Nie wszyscy nauczyciele potrafią zauważać u dziecka w wieku przedszkolnym ryzyko dysleksji, nie dają więc tym samym dziecku szansy wsparcia rozwoju zaburzonych funkcji.