IMGg74 (3)

72

WSPIERANIE ROZWOJU DZIECI W PROCESIE WCZESNEJ EDUKACJI

uczniów, a także zharmonizowania ich z celami i potrzebami społeczeństwa, vvj_a. kim uczeń jako jednostka wzrasta. Przyjmując paradygmat dwupodmiotowow procesów edukacyjnych można dodać, iż nauczyciel współkonstruuje mikrosy. stem (mikrosystemy) edukacyjny nadając mu sens i specyficzne cechy, w którym to mikrosystemie dziecko w wyniku organizowanych i spontanicznych interakcji ze środowiskiem kulturowym, transformacji indywidualnego doświadczenia, do. chodzenia do zrozumienia i konstruowania znaczeń, buduje swój umysł, swoj^ podmiotowość, swój stosunek do siebie i świata.

Podstawę określenia mikrosystemu edukacyjnego stanowi dla mnie ekologiczna koncepcja U. Bronfenbrennera (1997) rozwoju osoby. Mikrosystem definiowany jest przez tego autora jako model aktywności, ról i interpersonalnych relacji doświadczanych przez rozwijającą się jednostkę w danym siedlisku „twarzą w twarz” ze specyficznymi, społecznymi i symbolicznymi cechami, które powodują, dopuszczają lub powstrzymują włączanie się (zaangażowanie) podmiotu w ciągłą, coraz bardziej złożoną interakcję z, i aktywność w najbliższym środowisku. Przy czym osoba rozwijająca się i mikrosystem ujmowane są dynamicznie, a zatem osoba i kontekst rozwojowy ulegają zmianom w czasie oraz zmianom ulega sieć relacji łączących obydwa „stany”. Można tu mówić o wzajemnym osa-dzeniu/zanurzeniu podmiotu i kontekstu.

Takim siedliskiem rozwojowym „twarzą w twarz” ze swoimi specyficznymi cechami jest klasa szkolna, która ma swoje cechy formalne, wynikające z przypisanych jej funkcji, ale specyficzne cechy nadaje jej nauczyciel i oczywiście, uczniowie (każda klasa jest inna) w toku organizowanej i spontanicznej aktywnośd jej członków. O cechach podmiotowych czy przedmiotowych działań w klasie decyduje jednak nauczyciel. Z racji przypisanych funkcji i pełnionej roli, to nauczycie! w zdecydowanej mierze współtworzy kontekst rozwoju dziecka, sam będąc jednocześnie elementem tego kontekstu.

Upraszczając dalsze rozważania mogę przyjąć jako dominanty wyznaczające style działań nauczycielskich następujące składowe struktury mikrośrodowiska edukacyjnego:

♦    wzorce interakcji w klasie, między dziećmi i nauczycielem i interakcje ró-wieśnicze w czasie zajęć;

♦    wzorce aktywności dzieci w czasie zajęć zintegrowanych, wyznaczanych im ról społecznych;

♦    wzorce zarządzania wiedzą, rola nauczyciela, rola ucznia w tworzeniu znaczeń;

♦    wzorce zarządzania czasem na zajęciach; rytm pracy wyznaczany przez nauczyciela i ucznia;

♦    wzorce kontroli i oceny pracy dzieci.