IMGg63 (4)

1. TEORETYCZNE PODSTAWY WSPIERANIA ROZWOJU DZIECI W PROCESIE WCZESNEJ EDUKACJI 33

konstatacją. Wspieranie definiowane jest w Słowniku współczesnego języka polskiego (2001, s. 544) w kategoriach pojęciowych takich jak:

♦    wsparcie: „pomoc okazana komuś..

♦    wspierać: „udzielać pomocy materialnej lub moralnej”,

♦    wspierać się: „opierać się na kimś (...) uzyskiwać oparcie, podporę w kimś”.

Wspieranie ma silne zakorzenienie w socjologii i psychologii, związane jest ze wsparciem indywidualnym, wsparciem społecznym. W naukach pedagogicznych wsparcie występuje w kontekstach działań opiekuńczo-wychowawczych, w pedagogice opiekuńczej, czego świadectwem jest m.in. książka pt. Wychowanie, opieka, wsparcie (tradycje i doświadczenia polskiej pedagogiki oraz możliwości współczesnego ich wykorzystania), pod redakcją Mirosława Wójcika (2002).

Analiza słownikowego znaczenia wspierania jako pomocy okazywanej komuś skłania do wniosku, że owo wspieranie jest podstawową kategorią w procesie kształcenia, podstawową kategorią praktyki dydaktycznej, warto więc tej czynności poświęcić więcej uwagi.

Wspieranie związane jest z relacjami co najmniej dwóch osób: osoby wspierającej (dającej wsparcie) oraz osoby wspieranej. W sytuacji procesu kształcenia występują, o czym wcześniej wspomniałem, trzy podmioty: nauczyciel (nauczyciele), uczeń (uczniowie), rodzic (rodzice). Między tymi podmiotami mogą występować następujące relacje wspomagania.

A. Nauczyciel - uczeń (uczniowie). To najczęstsza i najistotniejsza sytuacja wspomagania. Nauczyciel z racji swojego przygotowania merytorycznego i metodycznego oraz z racji swojej kierowniczej roli w procesie kształcenia może wspomagać ucznia (uczniów):

♦    w toku nauczania i wychowania intelektualnego (szczególnie przy opanowywaniu trudnych partii materiału, przy rozwiązywaniu zadań, przy rozwiązywaniu problemów, przy wypełnianiu zadań domowych, przy organizowaniu warsztatu poznawczego),

♦    w toku wychowywania moralnego, estetycznego, zdrowotnego (między innymi poprzez dawanie przykładu postępowania, poprzez wskazywanie wartości i wzorów, poprzez dostarczanie odpowiednich materiałów do poznawania i przezywania, poprzez akceptację pozytywnych zachowań uczniów),

♦    w toku samokształcenia (poprzez pomoc w opanowywaniu technik uczenia się, poprzez dostarczanie lub wskazywanie użytecznych materiałów).

Proces kształcenia może być realizowany według modelu prakseologicznego, technologicznego nastawionego na efektywność realizacji celów jednakowych dla wszystkich uczniów lub według modelu humanistycznego, skoncentrowanego na rozwijaniu indywidualności uczniów lub według modelu kom-