29422 IMGg71 (3)

1. TEORETYCZNE PODSTAWY WSPIERANIA ROZWOJU DZIECI W PROCESIE WCZESNEJ EDUKACJI 69

Podmiotowość przejawia się aktywnym uczestniczeniem w rzeczywistości. Współczesność stawia przed człowiekiem wiele wyzwań, a jego podmiotowość bywa często problematyczna. Głównym źródłem tych wyzwań są zmiany, które dotyczą wszystkich wymiarów życia człowieka, wykraczają poza wszelkie oczekiwania jednostki i możliwości panowania. Dynamika współczesnej cywilizacji i jej rosnąca wciąż zmienność i złożoność wymagają od człowieka ciągłego odczytywania zmieniających się warunków egzystencji i sprostania nowym wyzwaniom.

Przygotowanie młodego człowieka do radzenia sobie z wyzwaniami współczesności oraz przygotowanie do czerpania z możliwości do kształtowania warunków godnego żyda, jakie współczesność stwarza, jest przedmiotem zainteresowań naukowców i polityków w wielu krajach Unii Europejskiej. Podjęte są w ramach działań Komisji Europejskiej wspólne prace nad zidentyfikowaniem i określeniem takiego zasobu kompetencji, które pozwalają obywatelom na czynne uczestnictwo w tworzącym się społeczeństwie wiedzy i decydują o sukcesie życiowym jednostki. Chodzi o opracowanie wspólnej definicji kompetencji zgodnej z oczekiwaniami Europejczyków oraz dobór takich kompetencji, które każdy obywatel Europy powinien posiadać (Kompetencje kluczowe 2005). Dobór tych kompetencji powinien mieć na względzie nie tylko potrzeby wzrostu gospodarczego, stabilizację na rynku pracy, ale także wzrost jakości życia osobistego i wzmocnienie więzi międzyludzkich. Podział społeczeństwa na „bogatych w kompetencje” i „ubogich w kompetencje” nasila sprzecznośd charakteryzujące społeczeństwo, a szczególnie aspekty rywalizacji i pomniejsza aspekty kooperacji. Potrzeba wzmacniania szans żydowych jednostki, przygotowanie jej do realizacji własnych planów, do twórczej adaptacji, a z drugiej strony - do żyda w zgodzie z zasadami solidarnośd, tolerancji, sprawiedliwości społecznej wiąże się z poszukiwaniem nowych jakości edukacji celem kształcenia ludzi niezależnych, przedsiębiorczych, umiejących podejmować ryzyko, wykazujących się inicjatywą, czy wyróżniających się twórczą postawą. Jednocześnie ci sami ludzie powinni posiadać umiejętność pracy w zespole, wyróżniać się rozwagą, solidarnością i umiejętnością nawiązywania dialogu i aktywnym obywatelstwem.

Obok zdefiniowanych wcześniej kompetencji współczesnego człowieka, takich jak: czytanie ze zrozumieniem, myślenie matematyczne, kompetencje informatyczne, kompetencje w zakresie języków obcych, czy kompetencje „między-przedmiotowe", próbuje się określać nowe, wyzwalane przez dynamiczną i złożoną przestrzeń życia. Chodzi o zdefiniowanie kompetencji osobistych i społecznych oraz włączenie ich do celów edukacji powszechnej krajów Unii Europejskiej.

Przykładem rozumienia zakresu znaczeniowego „kompetencje osobiste” może być próba ich opisu przedstawiona przez władze oświatowe Flamandzkiej Wspólnoty Belgii (Kompetencje 2005). W zakres tego pojęcia wchodzi: samosterowanie i samoregulacja łącznie z poczuciem odpowiedzialności, umiejętność krytycznego myślenia, zdolność do refleksji, umiejętność dokonywania wyborów oraz