IMGg73 (3)

1. TEORETYCZNE PODSTAWY WSPIERANIA ROZWOJU DZIECI W PROCESIE WCZESNEJ EDUKACJI 71

latach reformy możemy przypisać cechy związane ze wzorcem adaptacyjnym szkoły, wzorcem przedmiotowym, czy też cechy związane ze wzorcem kreatywnym, podmiotowym? Co charakteryzuje indywidualny styl działań edukacyjnych nauczyciela?

Konceptualizocjo terminu styl działań edukacyjnych nauczyciela

Co rozumiemy przez słowo styl, a ściślej styl pracy nauczyciela, działań edukacyjnych nauczyciela?

Słownik języka polskiego (1978) podaje sześć zakresów znaczeniowych tego słowa, ale w każdym z nich odnajdujemy stwierdzenie, iż jest to sposób wyrażania się, postępowania, wykonania, stała tendencja w wyborze środków. Coś jest w czyimś stylu, „coś jest charakterystyczne, typowe dla kogoś”. Jest tu wyraźnie podmiotowe ujęcie zakresu znaczeniowego słowa styl; ktoś ma swój styl, wyraża własny styl, jego styl charakteryzują pewne cechy.

W paradygmacie podmiotowym edukacji i jej interakcjonistycznym ujęciu, mówiąc o stylu działań edukacyjnych nauczyciela mam na uwadze szerokie możliwości podmiotowej interpretacji roli nauczyciela w każdym jednostkowym przypadku. Atrybuty instytucji jako szkoły zasadniczo określają działania nauczyciela i stawiane im wymagania, „(...) ale w zakresie konkretnej realizacji tych wymagań cieszy się znacznym stopniem swobody: to on określa metody opracowania materiału, wybiera typową formę zwracania się do uczniów (...), stosuje mniej lub bardziej ostry’ system ocen. Nauczyciele mają zatem przy wypełnianiu instytucjonalnych zadań szerokie pole działania, a tym samym wystarczające możliwości zaprezentowania na lekcjach swojej własnej, niepowtarzalnej tożsamości” (Tillmann 1996, s. 156).

Pojęcia styl nauczania i styl kierowania klasą są znane w literaturze przedmiotu (zob. Barnes 1988; Janowski 1995; Fenstermacher, Soltis 2000). W podjętych przeze mnie rozważaniach termin styl działań edukacyjnych nauczyciela jest bardziej złożonym konstruktem niż styl nauczania czy kierowania i obejmuje szerszy zakres znaczeniowy. W jego konceptualizacji odwołuję się do teorii wyjaśniających aktywną rolę człowieka w budowaniu własnej podmiotowości w interakcji ze środowiskiem oraz do orientacji psychologicznych wyjaśniających rozwój człowieka w ujęciu ekologicznym i procesualnym (Bronfenbrenner 1997). Ponadto w wyjaśnianiu mechanizmów rozwoju umysłu i intelektualnego funkcjonowania człowieka odwołuję się do konstruktywizmu poznawczego i społecznego (Bruner 1996; Littledyke, Huxford 1998; Silcock 1999; Bałachowicz 2003).

W kontekście wspomnianych poglądów można rozumieć rolę nauczyciela w klasie jako rolę architekta środowiska edukacyjnego oraz interakcji (procesów) w nim przebiegających i podejmowanych aktywności z uwzględnieniem potrzeb dzieci, architekta tworzącego przestrzeń do zastosowania projektów i pomysłów