58469 img009

2. Biblioteka terapeutyczna (Monika Noszczyk)

Na funkcje poznawcze, kształcące, wychowawcze książki zwracano uwagę od samego początku jej istnienia. Terapeutyczne znaczenie litera tury w życiu człowieka doceniano już w czasach starożytnych, traktując ją jako „lecznicę dusz” (Borecka, Ippoldt 1998, s. 13). W szeroko rozumie nej działalności rehabilitacyjnej (usprawniającej) coraz powszechniej wy korzystywana jest literatura oraz sam proces czytania, słuchania tek stów czy też oglądania obrazów. Na profilaktyczne i korekcyjne funkcje książki zwraca się uwagę z następujących powodów:

-    czytanie jest czynnością odwracającą uwagę od choroby lub nie pelnosprawności,

kontakt z książką sprzyja kształtowaniu osobowości i autonomii,

-    proces czytania podwyższa poziom koncentracji, stymuluje pracę mózgu i układu nerwowego,

-    książka dostarcza rozrywki i dobrej zabawy (zagospodarowuje wol ny czas),

-    czytanie wzbogaca komunikację międzyludzką (Czajkowski 2003, s. 16-17).

Te i jeszcze inne walory czytania oraz korzystania z różnorakich matę riałów czytelniczych wyzyskiwane są właśnie w terapii czytelniczej, określanej najczęściej biblioterapią (Czajkowski 2003, s. 17).

Termin biblioterapia jest różnie interpretowany. Dla potrzeb niniej szego artykułu można przyjąć za E. Tomasik, że „biblioterapia jest za mierzonym działaniem przy wykorzystaniu książki lub materiałów nie drukowanych (obrazów, filmów itp.), prowadzącym do realizacji celów rewalidacyjnych, resocjalizacyjnych, profilaktycznych i ogólnorozwojowych (...)” (Tomasik 1992, s. 114).

Mówiąc o biblioterapii, trzeba pamiętać, że pomimo iż wyrosła z praktyki i intuicji lekarzy, psychologów i bibliotekarzy nie jest nastawiona na leczenie; jest formą psychicznego wsparcia w procesie osiągania przez osobę wspieraną poczucia bezpieczeństwa, a tym samym przyczynia się do kształtowania podmiotowego funkcjonowania człowieka chorego i niepełnosprawnego (Borecka 2001, s. 14).

Śląska Biblioteka Terapeutyczna rozpoczęła swoją działalność 24 września 2002 r. przy okazji obchodów jubileuszowych 80-lecia powstania Biblioteki Śląskiej w Katowicach. Placówka ta jest działem Biblioteki Śląskiej, który pełni funkcję ośrodka metodycznego dla bibliotek samorządowych województwa śląskiego w zakresie czytelnictwa chorych, niepełnosprawnych i biblioterapii (Błaszczyk 2002, s.17). Pracuje na rzecz wyrównywania szans osób z niepełnosprawnością w dostępie do informacji i integracji kulturalnej oraz szeroko pojętej współpracy osób, instytucji i stowarzyszeń pracujących na rzecz osób niepełnosprawnych. Jak mówi M. Król, kierownik Biblioteki Terapeutycznej, „jej podstawowy cel to przede wszystkim udzielanie pomocy poprzez m.in. informacje o możliwościach leczenia, o profilaktyce i sposobach obsługi tych osób” (Kucharska 2002, s. 25).

Zarządzenie wewnętrzne dyrektora Biblioteki Śląskiej określa charakter prowadzonej w niej działalności w zakresie:

-    popularyzacji biblioterapii, arteterapii i innych działań terapeutycznych, mających zastosowanie w pracy z czytelnikiem o specjalnych potrzebach czytelniczych,

-    prowadzenia działań integracyjnych, a zwłaszcza integracji kulturalnej osób i środowiska niepełnosprawnych,

-    współpracy z osobami, instytucjami, stowarzyszeniami pracującymi na rzecz osób niepełnosprawnych,

-    obsługi użytkowników; udostępniania zbiorów na miejscu,

-    organizacji ekspozycji promujących twórczość plastyczną osób niepełnosprawnych w „Małej Galerii”,

współpracy z Działem Gromadzenia i Opracowania Zbiorów w zakresie gromadzenia książek, czasopism i materiałów alternatywnych, według potrzeb środowiska osób niepełnosprawnych,

upowszechniania wiedzy o programach i możliwościach pozyskiwania środków pomocowych dla bibliotek samorządowych dla potrzeb osób niepełnosprawnych w zakresie dostosowania architektonicznego obiektów bibliotecznych i prowadzenia działań integracyjnych,

54”