58907 wstęp do teorii polityki img 45

50

niem w każdej polityce zagranicznej wystepujątrzy najogólniejsze cele: a) zapewnienie bezpieczeństwa, b) wzrost jego siły oraz c) wzrost pozycji międzynarodowej⁶-

Te podstawowe cele wyrażają i ukierunkowują na środowisko międzynarodowe najważniejsze, sądzić wypada egzystencjalne i koegzystencjalne potrzeby i interesy państwa, które ma zabezpieczać jego polityka zagraniczna.

Postawić można zasadne pytanie, czy typologia J. Kukułki obejmuje wszystkie podstawowe cele polityki zagranicznej państw. Odwołując się do literatury zachodniej zauważyć wypada, że pomija ona pewną dość istotną grupę celów wyrażających „ponad-czy subnarodowe interesy”, które Morton Kapłan nazywa „interesami systemu międzynarodowego”⁶¹, Vernon Van Dykę - interesami al-truistycznymi⁶*, a A. F. K. Organski wprost - celem utrzymania pokoju, bądź celami humanitarnymi⁶'. Chodzi w-ięc o historycznie zmienną, ale stale występującą grupę interesów i celów o charakterze koegzystencjalnym i funkcjonalnym, takich jak: współpraca międzynarodowa, instytucjonalizacja stosunków międzynarodowych (w tym tworzenie prawa), ochrona i umacnianie pokoju, solidarność międzynarodowa, ochrona praw człowieka itp.

A zatem należałoby wyodrębnić czwartągrupę podstawowych celów polityki zagranicznej państw; można by je nazwać celami kształtowania i optymalizacji reguł funkcjonowania środowiska międzynarodowego.

Konkludując, należy więc stwierdzić występowanie czterech podstawowych, zbiorczych celów polityki zagranicznej wszystkich państw:, tj, zapewnienie bczpieczeństw-a, wzrost siły państwa, wzrost pozycji międzynarodowej i prestiżu państwa, kształtowanie i optymalizacja reguł funkcjonowania środowiska międzynarodowego (systemu stosunków' międzynarodowych).

4.1. Zapewnienie bezpieczeństwa państwa w stosunkach

międzynarodowych

Naczelnym celem polityki zagranicznej każdego państw-a jest zapewnienie jego bezpieczeństwa w stosunkach międzynarodowych. Cel ten wynika z konieczności zaspokojenia egzystencjalnych potrzeb istnienia i przetrwania narodu i jego organizacji państw-owej oraz ochrony atrybutów jego tożsamości⁶⁶. Jak twierdzi J. Kukułka „bez zaspokojenia tych potrzeb nie może być mowy o prowadzeniu polityki zagranicznej i osiąganiu kolejnych jej celów. Dlatego państwa go-

⁴² Kukułka. Międzynarodowe stosunki..., s. 43-44.

⁶² Morton Kapłan, Syslem and Process in International Politics, New York: Wiley 1957, s. 164-165.

^M Van Dykę, International Politics, $. 7-8.

^w Organski, op.cit., s. 61 63,66-72.

“ Na temat rozumienia bezpieczeństwa zob. Ryszard Zięba, „Pojęcie i istota bezpieczeństwa państwa w stosunkach międzynarodowych", Sprawy Międzynarodowe, 1989, nr 10, $. 49-70. Szerzej zob. następny rozdział niniejszej książki.