59581 IMG43

%

to, zwana lei peitynciuji], jest pojęciem bardzo subicklywnym i intuicyjnym, zn|^

poimy

Ze względu na trudności z określeniom trafności i kompletności wyszukiwania \_V ^ stosowane są inne miary, Dirk Lewandowski wymienia takie miary efektywności wy_s, kiwawczcj, jak wskaźnik ciszy wyszukiwawczej, zdolność do wyszukania stron umjJ¹’ czonych najwyżej w rankingu oraz średniej odległości [Lewandowski 2008, s. 934]. podkreśla także, że globalne wyszukiwarki, takie jak Googlc i Yahoo, rzadko w odpo\_Vj¹ dti na zapylanie nic przedstawiają żadnych wyników. Kolejnym jesl wskaźnik Contcif Bearing Clić (CBC). Jest on definiowany jako stosunek kliknięć na odnośnik hipertekst wy, zastosowanych do wyszukania prawdopodobnie rclewantnej informacji, do klikn na odnośnik hipertekstowy w innych celach.    ^c

W przypadku serwisów GBC można stosować inne kryteria, często związane r _0CCf) interfejsu systemu. Mogą hyc one uzyskiwane głównie w efekcie badań empirycznych Gromadzenie danych empirycznych pochodzących od użytkowników informacji jesl j_C(j nak czasochłonne, a wnioski bywają niejednoznaczne, Jest to spowodowane dużą zmj_Cf) nością charakterystyk użytkowników i ich motywacji, a także zróżnicowaniem działa* służących uzyskaniu dostępu do informacji, Podejmowanie więc były próby zastosowania innej metodologii. Jakob Nielsen zaproponował na przykład bardziej nieformalne pod_Ci. scie, nazywane przez niego oceną heurystyczną, polegające na badaniu interfejsu użyj.' kownika na podstawie bardziej ogólnych właściwości [Nielsen 1993, s, 115],

Dla przeprowadzenia oceny jakiegokolwiek systemu czy projektu należy uwzględnij rachunek zysków i strat, oczywiście nie tylko finansowych, Wówczas ocena oznacza ba. danie funkcjonowania systemu lub jego części w odniesieniu do pewnych przyjętych ce. lów. Może być ona wykonywana jako:

•    Badanie efektywności funkcjonalnej: jak dobrze system (lub wybrana jego część) wyko. nuje zadania, dla realizacji których został zaprojektowany.

' Badanie sprawności kosztowej: koszty mogą być finansowe lub dotyczyć czasu bądź wysiłku.

•    Połączenie obu typów oceny, jako efektywności kosztowej [Saracevic 2000], Początkowo badając efektywność większy nacisk kładziono na mierzenie kosztów

związanych z działalnością biblioteczną. Od początku XXI wieku większego znaczenia nabiera tendencja badania i wskazywania na korzyści funkcjonalne dostarczane przez serwisy GBC [Choudhury i in. 2002],

Strategie oceny efektywności fonkcjonalnej serwisów GBC mogą być oparte na trzech podstawowych kryteriach: funkcjonalności, użyteczności i dostępności [Bertot i in, 2006], Kryteria te pozwalają na ocenę poziomu zaspokajania potrzeb użytkowników, w szczególności:

' Badanie funkcjonalności określa stopień, w jakim serwis GBC, w całości lub ocenianej części, jest zdolny do realizacji wyznaczonych działań (na przykład wyszukiwania pod

stawowego, wielojęzyczności).

' Wysoka użyteczność pozwala na intuicyjne i efektywne wykorzystywanie dostępnych funkcji.

' Badanie dostępności pozwala na określenie poziomu możliwego współdziałania (interakcji) użytkownika z serwisem oraz przydatności udostępnianych treści.

Jak widać, kryteria te związane są z użytkownikiem i pozwalają na ocenę poziomu zaspokojenia jego potrzeb [Fuhr i in. 2007, s, 26]. Metodologia ta uwzględnia tzw, punkty kluczowe usług serwisów GBC konstruowane przez dostawcę usług, gdzie: informacje i usługi mają być zrozumiałe do wszystkich użytkowników; funkcje niezbędne dla realizacji usług informacyjnych muszą być dostępne i działać niezawodnie; uwzględniać należy potrzeby zróżnicowanych grup użytkowników, co jest istotne ze względu na globalny zasięg usług każdego serwisu GBC.

_Wyraźnycli postępów w /akrcue poprawy użyteczności lysicmów, u względu Pp*’¹! . różnicowanie zastosowań i duży rozrzut potrzeb użytkowników, trudno |«t ns^/w lyni zakresie ogólny pakiet zasad, funkcjonujących w każdych warunkach, _|V^»rły^c. _gWOj_e ^interesowania zawęzimy tylko do środowisku nauki Na podstawie JjpWfib ^ i kryteriów oceniać można zarówno użyteczność ayitcmów IIM, jak i serwisów P⁴ •" owinny one być łatwe do zrozumienia i nauczenia srę, winny tolerować błędy (jlK P być elastyczne, adaptujące się, odpowiednie i efektywne w stosunku doi jiżylk⁰' ^ ._inych zadań, niedrogie, przenośne, kompatybilne, inteligentne, wspomagające ^łVylt°kci_C pomiędzy społecznościami i grupami, wiarygodne (bezpieczne, chroniące pry-g'₀dne zaufania), a nawet przyjemne w użyci «j&JU serwisów GBC związana jest z poi

poziomem ergonomii interaktywnych

dzeń oraz. aplikacji, głównie funkcjonujących w Webie, Norma ISO ‘>?- t I ' definiuje ^ur/i}cczność jako miarę wydajności, efektywności i satysfakcji użytkownika, cechujących _nrodukt, używany dla osiągnięcia określonych celów przez określonych użytkowni-law Jest onu wówczas rozumiana jako:

.Zapewnienie intuicyjności nawigacji.

, ułatwienia w zakresie poszukiwania informacji, i Zapewnienie komunikacji zrozumiałej dla użytkownika.

Tego typu kryteria mogą stanowić zbiór ogólnych wskazówek w zakresie projektowa-„ja _sCrwisów GBC, jednak nie mogą służyć jako instrukcja w konstruowaniu jnkicgokol-_wjek konkretnego systemu informacyjnego. Ich zastosowanie do konkretnego systemu wymaga uwzględnienia potrzeb celowej grupy użytkowników i porównań z podobnymi, funkcjonującymi implementacjami.

Korzyści, jakie daje wzrost użyteczności systemu wydają się oczywiste; wraz z urna-jowienicm zastosowań systemów komputerowych stała się ona celem także projektantów i programistów. Zdarza się, że około połowa kodu współczesnego oprogramowania dotyczy interfejsu użytkownika [Borgman 2003a, s. 121 ]. W takiej sytuacji nawet proste metody oceny użyteczności systemu mogą dawać poważne efekty, wprost przeliczalne na zyski finansowe. Stąd powszechne stosowanie technik optymalizacji stron Web z punktu widzenia algorytmów wyszukiwarki, czyli tzw. SEO (search engine uplimlizallon), które mają zapewnić długotrwałą obecność strony w wynikach wyszukiwania na jak najwyższym miejscu [Jaskowska 2009, s. 231],

Od niedawna zwraca się uwagę także na dostępność systemu, rozumianą nic tylko jako możliwość technicznego dostępu do sieci, ale także jako na przy kład ułatwienia oferowane osobom niepełnosprawnym, zapewniające im jednakowy lub ekwiwalentny dostęp do informacji i usług.

Kryteria oceny GBC można również dzielić na grupy, na przykład takie, jak:

•    Kryteria dotyczące transakcji, służące do pomiaru liczby otwartych sesji, aktywnych użytkowników i ich działań, w tym częstotliwości i kolejności, odsetka trafień, odsetka błędów, działań użytkownika dla poprawy błędów, liczby użytkowników jednoczesnych, długości sesji, liczby transakcji na sesję, lokalizacji użytkowników [Jose 2007, s. 232].

•    Kryteria dotyczące czasu, służące pomiarowi czasu dostępu i wykonywania czynności, na przykład czasu oczekiwania na odpowiedź.

¹ Kryteria dotyczące kosztów, mierzące koszty działania i wydatki w różnych grnpach kosztów.

•    Kryteria dotyczące użytkowników, służące do mierzenia działalności i aktywności użytkowników.

•    Kryteria dotyczące przydatności serwisu, takie jak dostępność, jakość interfejsu, poprawność prezentacji, kompletność wyszukiwania.

•    Kryteria dotyczące poprawności funkcjonowania; poprawność odpowiedzi, trafność.

PN-EN ISO 9241-1:2001 Wymagania ergonomiczne dotyczące pracy biurowej z zastosowaniem terminali wyposażonych w monitory ekranowe (VDT). Ogólne wprowadzenie.

131