03 horz

metabolizmu. Często trudno jest przeprowadzić wyraźną granicę między sckrccją a ckskrccją ze względu na nieznajomość roli wielu ubocznych produktów metabolizmu, a częściowo dlatego, że zarówno produkty zbędne, jak i wydzieliny biologicznie czynne mogą się gromadzić w tych samych zbiornikach.

Według umiejscowienia wyróżnia się struktury wydzicłniczc skórne i wewnętrzne (śródtkankowc). U tej samej rośliny mogą występować jedne i drugie. Właściwości gruczołów wydziclniczych skórnych mają: 1 - pewne komórki skórki płatków korony i liści. 2 - włoski gruczołowe pochodzenia cpidcrmalncgo.

Gruczoły wydzicłniczc wewnątrztkankowe można podzielić na dwie kategorie. Do pierwszej kategorii należą komórki, w których wydzielane substancje zatrzymują się wewnątrz komórki. Przykładem są tu komórki olejkowe. Do drugiej kategorii zaliczamy zbiorniki i przewody olejkowe.

5.2.3. Komórki olejkowe i inne komórki wydzielnicze

Komórki olejkowe są to takie komórki, w których żywa początkow-o treść w miarę nagromadzenia się olejku znika, a ściana komórkowa najczęściej ulega korkow^raccniu. Skorkowaccnic można stwierdzić reakcją z Sudanem HI. Jeżeli komórki olejkowy różnią się znacznie od komórek otaczających je, to nazywa się je idioblastami.

Komórki wydzielnicze występują we wszystkich organach roślinnych. Do tej kategorii należą także komórki garbnikowe, śluzowy. Klasyfikacja komórek wydziclniczych opiera się zwykle na ich zawartości.

Rys. 29. Lauru* nobilis L., fragment liścia w przekroju poprzecznym. 1 - komórka olejkowa.

5.2.4. Zbiorniki i przewody wydzielnicze

Nazwą przewód wydzdclniczy, zbiornik wydziclniczy określa się ogół komórek wydziclniczych wraz z przestworem międzykomórkowym, w którym gromadzi się wydzielina.

Zbiorniki i przewody olejkowe zbudowane są z wielu komórek. Substancje wydzielane gromadzą się w przestworach międzykomórkowych otoczonych komórkami wydziclniczymi, tworzącymi warstwę zwaną cpitclcm (epithelium) lub wy ściółką.

Przestwory wydzielnicze (międzykomórkowe) powstają lizygenowo lub schizogcnowo, albo w wyniku kombinacji obu tych sposobów. Lizygcncza polega na rozpuszczeniu się ścian komórkowych. Schizogcncza polega na rozsunięciu się ścian komórkowych wskutek rozpuszczania się łączącej je substancji.

Zbiorniki wydzielnicze różnią się od przewodów kształtem. Zbiorniki są kuliste albo elipsoidalne, przewody zaś mają kształt wydłużony, najlepiej to można zaobserwować na przekroju podłużnym badanego organu.

Przykładem zbiorników olejkowych są schizolizygcnicznic powstałe zbiorniki w owocni pomarańczy' - Citrus aurantium L., liściach dziurawca - Hypericum perforatum L.

57