60168 img013 (51)

Wykres 5. Wartości indeksu usług uniwersalnych i usług opiekuńczych w

grupie gmin wiejskich

indeks skali usług uniwersalnych

-l

gminy wiejskie

Źródło: badania własne

miasta i gminy miejsko-wiejskie

indeks skali uslusi adresowanych

Źródło: badania własne

Na tle zarysowanych zależności uwidoczniają się jednak grupy gmin w wyraźny sposób przyjmujące „uniwersalistyczną” lub opiekuńczą formułę działań. Do pierwszej należą przede wszystkim gospodarczo dobrze sytuowane gminy z otoczenia Warszawy - Michałowice, Legionowo, Wieliszew. Samorządami o relatywnie „socjalnej” w polityce społecznej okazują się m.in. gminy województwa mazowieckiego i kujawsko-pomorskiego o dużej skali problemów społecznych - Radom, gminy powiatu nowodworskiego i siedleckiego, Lipno. „Lider” lokalnego obywatelstwa społecznego wśród gmin miejsko-wiejskich - Wołomin odbiega od modelu przyjmowanego w Legionowie i Michałowicach, prezentując względnie silny „socjalny” wariant polityki społecznej. Wydaje się, że polityczne uwarunkowania gminnej polityki społecznej w relatywnie zamożnych i społecznie zróżnicowanych gminach podmiejskich wyznaczają ważny przedmiot pogłębionych badań jakościowych nad modelem obywatelstwa społecznego na poziomie lokalnym w Polsce.