img014 (51)

Tabela nr 1 Zależności między indeksem skali działań opiekuńczych i skali działań uniwersałisiycznych a sytuacją gminy (korelacja Pearsona)

6. W kierunku poszukiwania politycznych uwarunkowań obywatelstwa społecznego na poziomie lokalnym

Gminy wiejskie (N= 172)

indeks skali

działań

opiekuńczych

indeks skali działań uniwersa-listvc/.nvch

Miasta i gininv t

(Ń

niejsko-wiejskie 62)_

indeks skali

działań

opiekuńczych

indeks skali działań uniwersa-lisivcznyclt

Indeks skali działań uniwersalistvcznvch

n.i.

0.429*

Indeks rozwoju społeczno-gospodarczego gminy

Wykształcenie

radmch

0.157**

0.45I¹

n.i.

tu.

tu.

0.383*

Indeks kapitału społecznego_

n.i.

0,323*

n.i.

n.i.

Dochody własne gminy per capim

n.i.

0,346*

0.460*

0.686*

Źródło: badania własne. * istotność na poziomic p=0.00, ** p=0,05

Tabela nr I uwidocznia syndromatyczność „hojnego” obywatelstwa społecznego w zakresie działań uniwersalnych. W gminach wiejskich współ występuje ono z relatywnie wysokimi dochodami własnymi gminy, wysokim poziomem kapitału społecznego i relatywnie wysokim poziomem rozwoju społecznego gminy (poziom zatrudnienia, wykształcenia, przedsiębiorczości mieszkańców). W gminach miejskich i miejsko-wiejskich - jest bardzo silnie powiązana z dochodami własnymi gminy, rozwojem społecznym, ale także z indeksem opisującym skalę instytucji partycypacji politycznej mieszkańców.

Poziom obywatelstwa społecznego w gminach ma silne strukturalne uwarunkowania. Poza związkami z typem gminy (miejska, wiejska, niejsko-wiejska), jest w znacznym stopniu uwarunkowany liczbą nieszkańców gminy. Jak wspominano, do dostarczania przez samorząd pewnych usług na poziomie lokalnym niezbędna jest prawdopodobnie określona skala nasycenia problemu - liczba osób, których dany problem Jotyczy (np. narkomania, brak miejsc do spędzania czasu wolnego przez dzieci) i, co jest z tym związane, lecz bywa niezależnym czynnikiem przy ^odejmowaniu decyzji - istnienie lokalnych struktur administrujących określoną sferą problemów społecznych. Dodatkowo, to strukturalne Uwarunkowanie obywatelstwa społecznego polega na wpływie liczebności populacji gminy na jej budżet, którego relatywna zasobność umożliwia jewną elastyczność - przeznaczenie niewielkich nawet środków na ■określone działania polityki społecznej, na które nie ma funduszy w budżetach małych gmin.

Ponadto, wysokiemu poziomowi lokalnego obywatelstwa społecznego towarzyszy zbiór charakterystyk gminy, który można określić jako wysoki poziom rozwoju społeczno-gospodarczego. Składają się na niego przedstawione w tabeli nr 2, m.in.: wysoki udział wykształconych osób wśród mieszkańców, niski poziom bezrobocia, wysoki poziom przedsiębiorczości, wysokie dochody własne gminy. Ujawnia się tu syndromatyczność zjawisk - współwystępowanie i udokumentowana w literaturze przedmiotu pozytywna synergia między różnymi typami zasobów lokalnych - np. kapitał społeczny ułatwia rozwój przedsiębiorczości na poziomie lokalnym, a ta z kolei - przyczyniając się do poprawy standardu życia jest korzystnym otoczeniem dla powstawania kapitału społecznego. Analogiczne zależności dotyczą np. kapitału ludzkiego i zasobów materialnych. Trudno jest więc w gminach o cechach sprzyjających rozbudowanemu obywatelstwu społecznemu wskazać pojedyncze zmienne stanowiące jego uwarunkowania. Raczej mówić można o włączeniu „hojnego” obywatelstwa społecznego w lokalny „kompleks rozwojowy” - skala działań w samorządowej polityce społecznej okazuje

14