48213 Re exposure of DSC03250

a rozmówcą, dlatego też o głoszonych prses niego naukach dowiadujetn> ^ pośrednio a pism jego przyjaciół i uczniów, przede wszystkim Platona i Ks»* fen ta oraz z utworów jego krytyka, Arystofanesa.

Przedmiotem zaintereeowania Sokratesa, podobnie jek t sofistów, był cdi wiek, ale nadał on tąj problematyce zupełnie nowe znaczenie. Uwalał on, z najważniejszym zadaniem, zleconym mu prasa boga, jsat nauczenie ludzi. tó, poznawali samych siebie. Golem poznania powinna byt przede wszystkim dum. którą Sokrates uważał za siedlisko Świadomości Dusza jeat bowiem tym, ® odróżnia człowieka od wszystkich innych rzeczy. Koneekwenąłą tego pogląrfa było stwierdzenie, że poznanie twaedsa) jest najwyZszym dobrem 1 jeattoinat s cnotą <arvte\ rozumianą jako .porządność* Poznanie czyni duną lepszą «d jeat rezultatem niswwdsy; wystarczy poznać dobrem to, oo jeat dobre, ebygyW dobrze.

Sokrates kwestisnswłtrndycajns warta lei uznawane w epalecasdstwtojd bogactwo, sława czy etadn. zAe wypełniał prooeddiiann prawem ataóskin p winnośri obywatel sIew. łąwiz s tataierekimi Nie cenił wpswwdsis dsnwbrsp i przy każdej ekwoi pubłknie manifestował swqją postawę; krytykował praW wssjwtkks rasadę ebeedianni —sądów drogą losowania, która jego adanws ąpgąyjats ksariaiem hadzi dych i mekempetentnych Takie pnstepewsnte pny

Wiola loki passśętafe sen tak aapemwe jego postawę a procesu stratega* spod Argmaa, kiedy Sditas jako jodyny do końca wytykał ludowi tzmzw prawa. Na dodatek Sukisłes sniał MBaaaąście być przyjacielem i naoczydsha takich ludzi, jak AOohśades i Kritżase. których imiona były dla caęśd Atsóoy-kósr amzagAsse iiwusutse. Pierwszy, przypomnijmy, umierał jako podMpj zdlZjce, dragi-jehe wróg lodu i krwawy tyran, odpowiedzialny ta śmierć wieln obysstA We zlege jednak wątpKwoóci. fte Sokrates, aczkolwiek niechętny demokracji, metad Kribama nigdy zńe popierał i odmówił współpracy x nim.

- Żf edaadmtayna—estn,która wómrrnnobowiązywała,niemotnabjb ydKoeiezymąf|netinks8dalewał zarzutu misodemii, czyli wrogości i S^^tóe^pzjpedeSdBntasaaBaleiłi jednak ludzi, którzy wysunęli praćz-ho akta ssksdeas keą, wyda we toby ssę niepolitycznej natury. W 399 r. SW stanął przed atańskun sądem oskarfinsiy o bezbożność i deprawację mło-WBj^^lądindd jzjzbezfeeżoości przywoływano tylko jeden argument Otdt fiWgk-a. ta jego pasKpswaniem Irimijf wewnętrzny, pochodzący od bogi

oskarżono go więc, te odrzuca bogO* tabie innych. Oskarżenie o deprawację młod»-ty ^p^pidętatasBfasit ze wspomnianymi już uraniami Sokratesa, Alk&isd* sam i fiMsasent, którzy zdaniem odfcsrtyrirli łamali ateńskie prawa pod wply /lllffi    singli żywić do Sokratesa osobistą urazę, nak

których ośmieszył on w publicznej dyakog. sls aie należy zakładać, że byki to głów aa przyczyna postawienia go prąd tym I oskarżyciele - uważało Sokratesa naprawk

Trudno zapructyć, I® Sokrates w jakimi sensie kwestionował tradycyjny obrał bftatw | oo więcej namawiał do togo innych, a takie odrzucał wartości cenione praet współobywateli, ale posłuszeństwo prawom palia uwaiał za wartość nadrzędną. Warto w tym miejscu odnotować, ie w Atenach procesy o bez-bośnoić nie dotyosyły poglądów, ale np. lekceważenia kultów, a takiego zarzutu Sokratesowi nie postawiono. Tym samym musimy przyjąć, te nie wszystkie okoliczności tego wydarzenia są dla nas jasne. Sokrates został skazany na śmierć, a taki wyrok był konsekwencją jego uporu przed sądem, ponieważ większość eędslów zadowoliłaby się prawdopodobnie grzywną lub wygnaniem, gdyby mędrzec okasał akruchę. Sokratee był jednak filozofom 1 przyznanie się do winy, do której się nie poczuwał, przekreślałoby całe jego żyde. Dlatego póżnięj nie dał się tal namówić na ucieczkę z więzienia i posłusznie wypił cykutę.

Do Imienia Sokratesa odwoływały się szkoły filozoficzne założone przez jego Milszych lub dalszych uczniów i sympatyków, których poglądy nie miały niekiedy wiele wspólnego z naukami Mistrza. Nąjbardziej znane to szkoła cynicka i szkoła cy renąjków.

Założycielem szkoły cynickiej był Antystenes. Uważał on. że człowiek powinien wyzwolić się od pragnień i przyjemności oraz odrzucić wartoód życia społecznego. Najsławniejszy z cyników, Diogenes z Synopy, dla podkreślenia braku wszelkich potrzeb mieszkał w beczce.

Przeciwne poglądy głosił Aryatyp z Cyreny, był on bowiem hedonistą (gr. he-done - przyjemność) i gloryfikował przyjemność fizyczną, którą stawiał wyżej od duchowej, tak jak cierpienia fizyczne uważał za gorsze od moralnych.

PLATOM iok. 487-a47). Ten uczeń Sokratesa pochodził z bogatej arystokratycznej rodziny. Po śmierci Mistrza obawiąjąc się być może represji wiele podróżował. W 387 r. założył w Atenach szkołę filozoficzną wzorowaną na stowarzyszeniach pitagorejskich, którą od gaju herosa Akademosa, gdzie uczniowie słuchali wykładów, nazwano Akademią. Płatem pozostawił około 30 traktatów napisanych w formie dialogów, w których filozof przedstawił swoje poglądy; we wszystkich, prócz Listów, postacią pierwszoplanową jest Sokrates. Badacze dzielą zazwycząj dialogi platońskie na trzy grupy: dialogi sokratyczne (np. Obrona Sokratesa, Prota-goras, Gorgiasz), dialogi okresu średniego (np. Fedon, Uczta, Państwo) i dialogi okresu późnego (np. Ti maj os, Kritiasz, Prawa).

Nie sposób w kilku zdaniach przedstawić bardzo rozbudowaną) nauki Platona, dlatego ograniczę się jedynie do zasygnalizowania niektórych problemów poruszanych w jego pismach.

W podręcznikach historiii filozofii przedstawia się Platona jako twórcę nauki o ideach. Była ona konsekwencją jego poglądu negującego możliwość zmysłowego poznania. Dla wyjaśnienia tej kwestii Platon posłużył się opowiadaniem o więźniach przykutych do skaty w jaskini, które znajdujemy w VII księdze dialogu Państwo. Filozof porównał ludzi do tych więźniów, którzy nie widząc nic innego biorą za rzeczywistość cienie przesuwające się na ścianie. Podobnie człowiek tkwi w fałszywym przekonaniu, śe świat, w którym tyje, jest światem rzeczywi-

341