65070 Obraz7 (15)

P ^sa*nych M i A 1998, _s

---- persony

Sg A imI

arzystoso wama 7 ui? ^ l tością. Wyraża się on ^

la zewnątrz’ (Jung ^

,^WeWn^ej^r,

skład persony JA oraz    ra

83

persona nie jest oitiy stytuowania - „...ife* sprawy z postrzegą vnych lub lekceważę;

: Sharp, 1998, s. ii' rzadko jest bezposmg gól realizuje wiek a k obszarów świadom fi tie kontaktów pomą i

społeczeństwem, oie j cobi, 1993, s. 45; pa J

;yła do kwestii m jrawnie dzialajaz | optymalnej każdy ględnieniu dwói j osobów działania j ;ko persona mus ni przez, po piet-j siebie, zgodnie ludzi, po drugie d wpływem kul sdne u warunku-piać dążenie do fcszenie w kon-ionych czynni-pojawiających w psychologii

pharaktezyzo-lika przycho-

Psychologiczna problematyka maski

dzącego na świat człowieka jest niezróżnicowaną całością, która stanowi przedmiot rozwoju, początkowo polegającego na różnicowaniu się i porządkowaniu poszczególnych struktur jaźni. W I fazie indywiduacji konstytuują się podstawowe elementy osobowości, przede wszystkim ego. W biegu życia osoba staje przed zadaniem takiego przystosowania się do zewnętrznych warunków, które zapewni jej przetrwanie, biologiczne i społeczne. Gdy ten cel został osiągnięty, przed osobą pojawiają się kolejne zadania, decydujące o przejściu do kolejnego stadium rozwoju. Cezura pomiędzy fazami określana jest pojęciem statystycznej połowy życia. Ma ona swój czas w wieku trzydziestu, czterdziestu lat, wówczas gdy człowiek zdobył już zawód, założył rodzinę, ustalił swój status społeczny. Stabilizacja życiowa, zawieszenie konieczności „walki o byt” powodują diametralną reorientację w sferze wartości. Dążenia o charakterze biologicznym i społecznym tracą na znaczeniu, ustępując miejsca zainteresowaniom związanym z kulturowym i duchowym wymiarem ludzkiej rzeczywistości. Dopiero przebieg drugiego stadium indywiduacji stanowi o pełnym, specyficznie ludzkim rozwoju człowieka. O ile w pierwszej fazie ewolucja osobowa przebiega od jaźni do ego, o tyle w następnym okresie życia jej kierunek powinien być przeciwny. „Powinien”, ponieważ nie każdy człowiek decyduje się na realizację stawianych przed nim wówczas zadań, choć wszystkim ludziom dana jest możliwość podjęcia takiej decyzji. Wybór dalszego rozwoju wiąże się z rezygnacją z poczucia wewnętrznej równowagi, często z lękiem, cierpieniem moralnym, konfliktami z otoczeniem. Dlatego większość osób nie podejmuje dążenia do realizacji ostatecznego celu indywiduacji lub wycofuje się w trakcie jego spełniania. Finalnym osiągnięciem rozwoju człowieka, stanowiącym o jego pełni, jest integracja zróżnicowanych w I fazie indywiduacji struktur osobowości. Przy idealnym przebiegu osobowej ewolucji systemy jaźni, działające w ciągu życia pod wpływem dążeń często skrajnie różnych, konstytuują się w jedność. Celem trwającego od narodzin do śmierci rozwoju człowieka jest ostatecznie przeformułowanie chaotycznie niezróżnicowanej jaźni w doskonałą i harmonijną całość psychiczną.

Tteoria psychologii analitycznej jasno określa charakter i funkcjonalność persony oraz jej modyfikacje konieczne dla pomyślnego przebiegu procesów indywiduacji. Pomimo że w I fazie rozwoju maska jest na ogół odczuwana przez osoby jako indywidualność, ma ona w sobie niewiele pierwiastka indywidualnego — „...jest tym, czym człowiek nie jest, czym jest on tylko w mniemaniu własnym i innych ludzi”. Jung pisze, że persona jest to:

„...jedynie maska zbiorowej psyche, która udaje osobowość, każąc innym i sobie wierzyć, że jej nosiciel jest indywidualnością, podczas gdy gra on jakąś rolę, przez którą mówi psyche zbiorowa” (Jung, cyt. za: Sharp, 1998, s. 124, 125).

W I stadium indywiduacji utożsamianie maski z całością osobowości jest dopuszczalne. Człowiek może nie być jeszcze świadomy specyficznych dla siebie właściwości, a jego aktywność może być oparta na stylu życia, sposobach reakcji, dążeniach przejętych od otoczenia w toku wychowania