70874 LastScan19 (6)

w glebie są niezbędne dla życia roślin. Dzięki żyjącym w glebie drobnoustrojom spełnia ona również ważną funkcję sanitarną i uczestniczy w niezbędnym dla ciągłości życia na Ziemi procesie rozkładu (mineralizacji) martwych resztek organicznych, wpływając w ten sposób na obieg pierwiastków w środowisku. Dzięki właściwościom sorpcyjnym¹ gleba spełnia funkcję naturalnego filtra; pochłania m.in. związki toksyczne.

Struktura mineralnego podłoża wynika z procesów geologicznych, hydrologicznych i klimatycznych. Jakość gleby zaieży od właściwości skały macierzystej, klimatu, rzeźby terenu, roślinności, mikroflory (bakterii, .grzybów, promieniowców) i działania człowieka. (Właściwości i u r o-d z a j n o ś ć (produktywność) gleby zależą od:    '    ——— ^

-    składu mineralnego skały macierzystej (podłoża) i stopnia przeobrażenia jej w procesie glebotwórczym; decyduje nie tylko ich skład chemiczny, ale wielkość ziaren gleby (w kolejności od najgrubszych do najdrobniejszych ziaren możemy wyróżnić: żwir, piasek, glinę, less);

-    zawartości i jakości martwej materii organicznej (próchnicy, humusu, resztek organizmów roślinnych i zwierzęcych), będącej źródłem składników odżywczych oraz czynnikiem strukturotwórczym;

-    zdolności do gromadzenia wody i oddawania jej roślinom, co zależy głównie od uziamienia (składu mechanicznego) i struktury gleby;

-    przewiewności gleby, czyli powietrza pomiędzy glebą i atmosferą,

zapewniającego tlenowe warunki do życia organizmów (rys. 2.28).    , ^

Pilili hydrogeniczne (błotne)

f~1 mady

1% i%'2%

bieficowe, płowe, brunatne

czarne ziemie

czarnoziemy

rędziny

Rys. 2.28. Typ gleb w Polsce

Gleby w Polsce mają na ogół niższą jakość niż w wielu państwach Europy Zachodniej, np. Francji, Belgii, Holandii. Przeważająca większość gleb w Polsce to gleby lekkie o kwaśnym odczynie.

Znajomość właściwości gleb pozwala na właściwe zagospodarowanie terenów i racjonalne ich wykorzystanie.

138

1

Sorpcja - proces pochłaniania cząstek, jonów z fazy płynnej i gazowej gleby, wchłaniania powierzchniowego (adsorpcja) i objętościowego (absorpcja) zachodzących równocześnie w danym układzie.