20041 PICT0057 (3)

110 J. Bcndkowski, G. Radacjow*y_a

Zapasy w przedsiębiorstwie z jednej strony są niezbędne dla utrzymania ciągłości i równomierności produkcji lub sprzedaży, z drugiej strony narażają przedsiębiorstwo na zbędne koszty. Niekiedy zapasy porównuje się do „lustra wody”, pod którym są ukryte problemy i różne czynniki powodujące zakłócenia. Po obniżeniu jego poziomu oczom obserwatora ukazuje się ogrom problemów. Stan taki pokazuje rys. 4.10.

P

"O

Z

I

o

M

Z

A

P

A

S

Ó

W

Panom zapasów obecny

Problemy

000

Obniżka poaaomu zapasów

9—

Ujawnione problemy

Zapasy umożliwiają:

•    bezkolizyjny przepływ w procesie produkcji

•    eliminowanie czynników zakłócających

•    możliwość szybkiej realizacji dostaw

•    równomierne rozłożenie obciążeń

•    ekonomiczne wytwarzanie

Zapasy kryją w sobie:

0000 :

#

procesy podatne na zakłócenia niedotrzymywanie zobowiązań wobec odbiorców nierównomierny rozkład obciążeń brak elastyczności problemy z jakością

Rys. 4.10. Przyczyny i skutki utrzymania zapasów Źródło: [4]

Powody te sprawiają, że za podstawowy cel zarządzania zapasami w przedsiębiorstwie uznaje się ukształtowanie takiego ich poziomu, który zapewnia ciągłość produkcji i sprzedaży przy minimalnych kosztach utrzymania tych zapasów.

Kształtowanie poziomu zapasów w obszarze zaopatrzenia wymaga podjęcia decyzji dotyczących [19]:

•    wyboru pozycji, dla których zapasy powinny być utrzymane,

•    określenia wielkości dostaw, aby odtworzyć poziom zapasów magazynowych,

•    określenie czasu składania zamówień,

•    określenie systemu kontroli zapasów.

Rozwiązanie powyższych problemów prowadzi do określenia poziomu zapasów magazynowych, a przyjmując kryterium ekonomiczne do określenia kosztów utrzymania zapasów.

Koszty utrzymania zapasów są związane z utrzymaniem zapasów w magazynie przez określony czas. Koszty utrzymywania zapasów są zwykle przedstawione w formie odsetek od wartości zapasów w danym czasie. W praktyce koszty utrzymania zapasów wynoszą od 15 do 30% w skali rocznej.

Całkowite koszty [9] ponoszone na utrzymanie zapasów w przedsiębiorstwie obejmują

•    koszty proporcjonalne do wartości zapasu,

•    koszty proporcjonalne w stosunku do fizycznych właściwości zapasów (waga, objętość).

Wartość zapasu ma decydujący wpływ na koszty zamrożonego w zapasie kapitału.

Z kolei wielkość zapasu wraz z jego cechami fizykochemicznymi rzutuje na koszty kreowane przez zajmowaną przestrzeń magazynową i konieczne nakłady pracy żywej oraz uprzedmiotowionej (transport wewnątrzmagazynowy, dbałość o składowany zapas). A. Weselik [17] zwraca uwagę na brak przeprowadzania badań dotyczących możliwości zmniejszenia kosztów obciążających składowaną wielkość zapasów, czyli kosztów przypadających na jednostkę składowanego zapasu. W tym obszarze podstawowym zadaniem jest łagodzenie sprzeczności pomiędzy kosztami magazynowania a kosztami kapitału zamrożonego w zapasach. Przedsiębiorstwa dążąc do obniżki kosztów winny wykorzystywać rezerwy tkwiące również w ponoszonych kosztach utrzymania zapasów.

Można stwierdzić, że zarządzanie zapasami w przedsiębiorstwach funkcjonujących w zmiennym otoczeniu gospodarczym jest trudnym zadaniem. Z tego względu podejmowane są próby opracowania modelu wspomagającego proces decyzyjny. Przykład modelu zarządzania zapasami w przedsiębiorstwie produkcyjnym przedstawiono na rys. 4.11.