11539 PICT0078 (5)

152

J. Bcndkowski, G. Radziejowska

Popyt wtórny natomiast określa potrzeby materiałowe przedsiębiorstwa, wynikające z płanów sprzedaży wyrobów gotowych z harmonogramów produkcyjnych. Wyznacza się go w wyniku obliczeń analitycznych, które są prowadzone na podstawie struktury konstrukcyjnej wyrobu, stosowanej technologii produkcji i przyjętej organizacji procesu wytwarzania (7J.

Wielkość popytu uzupełniającego szacuje się na podstawie ustalonych norm, normatywów zużycia, tabel zależności i planowanej wydajności urządzeń technologicznych [7].

Można zatem stwierdzić, że sposób określania potrzeb materiałowych zależy w istotny sposób od rodzaju zapotrzebowania.

W literaturze fachowej opisane są różne techniki i metody planowania potrzeb materiałowych różniące się stosowaną w nich bazą danych. H-Ch. Pfohl [17] wyróżnia następujące metody;

•    Metoda deterministyczna - planowanie potrzeb materiałowych oparte jest na planie produkcji, a więc determinantą jest wielkość zapotrzebowania na dany rodzaj produktu na rynku. Przy tego rodzaju planowaniu następuje synchronizacja zapotrzebowania na materiały z zadaniami produkcyjnymi. Stosowana jest w odniesieniu do materiałów podstawowych.

•    Metody stochastyczne - zużycie materiałów określane jest na podstawie danych z porównywalnych okresów przeszłości. Stosowane jest w odniesieniu do materiałów pomocniczych.

•    Metody subiektywnego szacowania - stosowane w przypadku, gdy nie występują warunki umożliwiające zastosowanie stochastycznych metod określania zapotrzebowania.

Obecnie coraz więcej uwagi poświęca się integracji przepływów materiałowych,

informacyjnych i finansowych w obszarze zaopatrzenia i całego przedsiębiorstwa. Mówi się o zintegrowanym planowaniu dostaw materiałowych uwzględniającym dynamikę. Istotą tej metody planowania jest równoważenie kosztów krańcowych zużycia materiałów oraz utrzymania zapasów i realizacji dostaw.

Funkcję celu można przedstawić następująco:

F_i=F\K.(S.,Q),K,(S_w,Q),K_i(S_w,Q))- min,    (1)

gdzie:

Sw - liczba wyrobów /-tego typu wytworzonej w tej jednostce terminu t,

Q - wielkość dostaw w jednostce terminu l,

K_u - koszty utrzymania zapasów,

K_s - koszty zakupu materiałów,

Ki - koszty zużycia materiałów.

Metody wspomagające podejmowanie decyzji w zaopatrzeniu_153

Takie podejście wymaga przestrzegania szeregu wymagań, do których zalicza się (8):

-    scentralizowane (prowadzone w jednej jednostce organizacyjnej) planowanie potrzeb materiałowych, możliwe do realizacji przy zastosowaniu odpowiedniego systemu planowania potrzeb materiałowych,

-    tworzenie dla każdej pozycji asortymentowej tylko jednego harmonogramu zapotrzebowań i a,

-    kojarzenie wszystkich występujących w przedsiębiorstwie źródeł zaopatrzenia (popyt, produkcja własna, potrzeby serwisu itp.) w ramach jednego harmonogramu,

-    bieżąca aktualizacja każdego harmonogramu zapotrzebowania.

Spełnienie wymienionych warunków nie jest sprawą łatwą i wymaga wspomagania informatycznego.

METODA KONWENCJONALNA

Przedsiębiorstwa przemysłowe wykorzystują różne metody i techniki planowania potrzeb materiałowych (PPM) dostosowane do warunków danego przedsiębiorstwa. Przy wyborze metody uwzględnia się na ogół następujące czynniki [24]:

-    typ produkcji (masowa, seryjna i jednostkowa) i związaną z tym długość cyklu produkcyjnego,

-    charakter zużycia materiałów (materiały bezpośrednio produkcyjne i pomocnicze),

-    liczebność asortymentu materiałów,

-    źródła zakupu materiałów i związane z tym warunki dostaw.

Wymienione czynniki istotnie wpływają na szczegółowość i technikę planowania oraz trafność ustaleń planu zaopatrzenia.

Potrzeby materiałowe (P_m) wyznaczają trzy podstawowe elementy:

-    planowane zużycie materiałów - Pt,

-    ustalony zapas bezpieczeństwa - Zb,

-    zapasy rzeczywiste na początek okresu objętego planem - Zp.

Pomiędzy tymi elementami zachodzi następująca zależność:

P_m‘P, + Z_B-Zr    (2)

Zależność tę można odnieść zarówno do planowania zapotrzebowania na określony asortyment materiałowy, jak i grupy materiałów lub całości potrzeb materiałowych przedsiębiorstwa. Podstawą planowania potrzeb materiałowych jest planowanie zużycia materiałów. W zależności od charakteru zużycia materiałów (materiały podstawowe czy pomocnicze) wykorzystuje się różne metody i techniki planowania.