PICT0073 (5)

142 J. Bcndkowski, O. Radziejowska

szansę poprawieni¹ swojej konkurencyjnej pozycji na rynku. Mo2c też ograniczyć groźbę niebezpieczeństw wynikających z wykorzystania przez dostawców ich siły. Z tego powodu od niedawna mówi się o strategii zaopatrzenia czy strategii zakupów.

Narzędziem ułatwiającym sformułowanie strategii jest analiza portfelowa. Istotą metod analizy portfelowej jest dwuwymiarowa analiza związków zachodzących między dwiema podstawowymi zmiennymi strategicznymi: pozycją konkurencyjną dostawców i ich siłą przetargową a siłą przedsiębiorstwa - nabywcy. Zmiennym tym przypisuje się różne wartości i nanosi się je w dwuwymiarowych tabelach, w polach których zapisuje się zalecenia strategiczne [2].

Przeprowadzenie takiej analizy jest zadaniem złożonym, gdyż nie wszystkie przesłanki dokonywanego wyboru są mierzalne, tj. dają się bezspornie uzasadnić ekonomicznie [20], W tej sytuacji największe zastosowanie ma metoda ekspertów (delfleka). Istotną rolę odgrywa wybór czynników kluczowych jak również kryteriów ich oceny. Przeprowadzona ocena stanowi podstawę sformułowania strategii standardowych, które przekształcane są w strategiczne działania [20].

W praktyce wykorzystywane są między innymi następujące analizy portfolio:

-    portfolio siły tynkowej oparte na analizie siły dostawców i nabywców,

-    portfolio ryzyka analizujące wpływ zakłóceń w zaopatrzeniu na produkcję i zbyt.

Analiza portfolio siły rynkowej

W analizie siły rynkowej przyjmuje się jako zmienne strategiczne siłę dostawców i silę nabywców. Celem zakupów jest zatem poszukanie mechanizmów, które zrównoważą lub przewyższą siłę dostawców. W niektórych przypadkach siła ta wynika z ekonomiki danego sektora i nie poddaje się kontroli przedsiębiorstwa. Jednak na ogół można ją ograniczyć przez odpowiednią strategię.

Można przyjąć następujące czynniki zapewniające siłę dostawcom:

-    liczba potencjalnych dostawców,

-    udział dostawcy w rynku,

-    specyfika oferty dostawcy - oferuje materiały zróżnicowane lub unikatowe,

-    nie ma substytutów na materiał będący przedmiotem wymiany,

-    dostawcy stwarzają realną groźbę integracji w przód,

-    rozwój rynku.

Czynniki, od których zależy siła nabywcy, stanowią odbicie tych, od których zależy siła dostawców. Czynnikami zapewniającymi siłę nabywcom między innymi są:

-    niezależność nabywcy,

-    udział w rynku zaopatrzeniowym (kupuje duże ilości materiałów),

-    kupowane materiały są standardowe lub mało zróżnicowane,

-    dobre warunki płatności,

-    nabywcy stwarzają realną groźbę integracji wstecz.

W dalszym etapie po ocenie czynników, odpowiednio do danej siły dostawcy i nabywcy,

konstruuje się macierz portfolio oraz określa podstawowe strategie postępowania (rys. 6.4).

		SILĄ NABYWCY
		Mała	Duża
SIŁA DOSTAWCY	Duża	Strategia uniezależnienia się	Strategia dobrych kontaktów
	Mata	Strategia dostosowania się	Strategia wykorzystania możliwości

Rys. 6.4. Portfolio sity rynku Źródło: [20]

Podstawowymi kierunkami działania w obrębie wyodrębnionych standardowych strategii [20] są:

=> strategia uniezależnienia

=» strategia dobrych kontaktów

=> strategia

dostosowania się

=> strategia

wykorzystywania

możliwości

•    poszukiwanie nowych dostawców,

•    poszukiwanie substytutów lub opracowanie nowych rozwiązań konstrukcyjnych lub techniczno - technologicznych,

•    produkcja własna,

•    współpraca z innymi przedsiębiorstwami o takich samych potrzebach

•    stabilizacja stosunków pomiędzy dostawcą a nabywcą (kontrakty na wyłączność, kontrakty dwustronne),

•    partnerstwo strategiczne

• wykorzystanie wahań cenowych związanych z zamawianymi ilościami lub terminami zamówień (np. zakup surowców na giełdzie towarowej) ¹

1

   aktywna polityka w zakresie cen i warunków umowy,

•    działania na rzecz pobudzenia konkurencji wśród dostawców,

•    przerzucenie niektórych zadań/funkcji (transportu czy magazynowania) na dostawcę