72792 IMGs89

^:r ^Bnnrfowairie zestawu zasad kształcenia należy rozpatrywać „nie w kategoriach konieczności, lecz praktycznej użyteczności"²⁵²;

-    należy rozważyć zbudowanie wspólnego katalogu zasad kształcenia i wychowania, nie negując oddzielnego ich badania w dydaktyce i w teorii wychów»a~'^J;

-    rozdzielenie nauczania od wychowania przyniosło współczesnej szkole więcej szkody niż korzyści"'^{1 2 3 4};

-    katalog zasad me jest zamknięty^-";

-    przy formułowaniu zasad dydaktycznych należy uwzględnić dwa sposoby uprawiania dydakty k; - jako dyscypliny empiryczno-analitycznej oraz jednocześnie jako dyscypliny humanistycznej" .

Rozumienie pojęcia zasady nie jest jak widać jednoznaczne wśród dydaktyków. Należy one —jak podkreśla W. Okoń - do najbardziej kontrowersyjnych potęć w dydaktyce" . Tenże autor wymienia trzy sposoby rozumienia te Łiyiinn ntsada w dydaktyce;

-    „twierdzenie oparte na prawie naukowym, rządzącym jakimiś proce-

sami i_),

-    utożsamianie jej z intuicyjnie rozumianą normą postępowania (...),

-    tezę wywiedzioną z jakiejś doktryny"²⁵ .

Występujące w dydaktyce ogólnej niekonsekwencje w definiowaniu zasad ■■Kzama maja wpływ na formułowanie zasad w ortopedagogice.

W surdopedauogice. a także w innych dyscyplinach szczegółowych pedagogiki specjalnej, jednym z podstawowych zagadnień jest określenie warunków decydujących o skuteczności postępowania rewalidacyjnego. Postępowanie H powinno. naszym zdaniem, uwzględniać wszystkie możliwe czynniki (podepac ekologiczne) mające istotny wpływ na realizację procesu wychowawczego. z —iap na złożoność tego procesu. Zasady postępowania pedagogicznego określają więc normy i warunki skutecznego osiągania celów pedagnpcznych w procesie nauczania i wychowania.

Zasady nauczania „ustalane są na podstawie analizy procesu nautzania-uczenia się”, którego podstawowymi składnikami są „uczeń, nauczyciel on2 materia! nauczania”²'⁹. Zasady wychowania określa się na podstawie analizy procesu wychowania-samowychowania, którego podstawowymi składnicami są wychowanek oraz grupa wychowawcza, wychowawca i program wychowawczy.

Podczas kiedy zasady dydaktyczne określają przede wszystkim to, jak skutecznie uczyć i nauczyć, to zasady wychowania zasadniczo określają warunki trwałej internalizacji przez wychowanka powszechnie akceptowanych wartości i przekonań moralnych oraz wzorców zachowań²⁶®.

Zasady postępowania rewalidacyjnego uwzględniają; inność ucznia, którego możliwości uczenia się w stosunku do „normy” są z reguły zmienione i obniżone; materiał nauczania, przystosowany do możliwości percepcyj-nych i swoistości poznawczych wychowanka z uszkodzonym słuchem a także specjalne, wynikające z rewalidacyjnych potrzeb, przygotowanie nauczyciela - surdopedagoga. Zasady postępowania rewalidacyjnego dotyczą także kształtowania dyspozycji kierunkowych wychowanka z uszkodzonym słuchem, a więc muszą uwzględniać jego specjalne potrzeby, a ponadto formy organizacyjne, metody, środki wychowawcze umożliwiające osiąganie naczelnych celów wychowania.

Zasady rewalidacyjne są wywodzone z filozoficznych, zwłaszcza aksjologicznych i teleologicznych podstaw wychowania, oraz - ze względu na szczególną zależność pedagogiki specjalnej od innych nauk - z prawidłowości rządzących fizjologicznymi, psychologicznymi oraz pedagogicznymi procesami usprawniania, kompensacji i korektury, z uwzględnieniem terapii.

Na przykład Otton Lipkowski²⁶¹ wymienia następujące ogólne zasady rewalidacji: akceptacji, pomocy, indywidualizacji, terapii pedagogicznej, współpracy z rodziną.

Czesław Czapów²⁶² wśród zasad oddziaływania resocjalizującego wyróżnia 1) zasady wychowania, do których zalicza zasadę reedukacji i zasadę wszech stronnego rozwoju osobowości; 2) zasady opieki, obejmujące zasadę wszech stronnej i perspektywicznej opieki oraz zasadę wymagań; 3) zasady psycbote rapii, na które składają się zasada akceptowania i zasada respektowania.

Cz. Kupisiewicz, Podstawy dydaktyki ogólnej, PWN, Warszawa 1984, s. 109, _K| B. H o f f m a n n, Rewalidacja niesfyszących, PWN, Warszawa 1979, s. 116.

O. L i p k o w s k i, Pedagogika specjalna, PWN, Warszawa 1979, ł 43-45.

Cz. Czapów, Wychowanie resocjalizacyjne, PWN, Warszawa 1978, s. 11-13.

1

MtyHlliKiici tworzenia wspólnego katalogu zasad ■om i wychowania. .Koch Pedagogiczny” 19*1, nr I.

2

..Kwartalnik Pedagogiczny” 1982, nr I.

3

uprawiania dydaktyki ogólnej jako nauki społacz-„Edukac a” 1998. nr I (61).

4

JćwartaMi Pedagogiczny” 1982, nr I.