IMGw01

XIII. ZASADY REWALIDACJI W SURDOPEDAGOGICE

Rozważania ¹ i dyskusje² wokół zasad kształcenia i wychowania pozwalają ich uczestnikom na sformułowanie m. in. następujących wniosków:

—    istnieją tylko zasady wychowania ",

—    formułowanie zestawu zasad kształcenia należy rozpatrywaó „...nie w kategoriach konieczności, lecz praktycznej użyteczności” ^{1 2},

f należy rozważyć zbudowanie wspólnego katalogu zasad kształcenia i wychowania, nie negując oddzielnego ich badania w dydaktyce i w teorii wychowania^B,

—    rozdzielenie nauczania od wychowania przyniosło współczesnej, szkole więcej szkody niż korzyści",

—    katalog zasad nie jest zamknięty⁷.

Rozumienie pojęcia zasady nie jest jednoznaczne wśród dydaktyków^ Należy ono — jak podkreśla W. Okoń ~ do najbardziej kontrowersyjnych dziedzin dydaktyki⁸. Tenże autor wymienia trzy sposoby rozumienia terminu zasada w dydaktyce":

.— jako „stwierdzenie oparte na prawie naukowym, rządzącym jakimiś procesami”,

—    jako „...utożsamianie jej z intuicyjnie rozumianą normą postępowania”,

—    jako „...tezę wywiedzioną z jakiejś doktryny”.

Występujące w dydaktyce ogólnej niekonsekwencje w określaniu:

czym są zasady nauczania, mają wpływ na pedagogikę specjalną.

W aurdopedagogłce, a takie w fatnydi rtysryplin—h ■asfflM|tffe pedagogiki specjalnej, jednym z podstawowych agltotoń )■! nie warunków decydujących o skuteczności postępowania rtmliHpP nego. Postępowanie to powinno naszym zdaniem uwagłędnioć wszystkie możliwe czynniki (podejście etologiczne) mające istotny wpływ 19 lizację procesu wychowawczego. Zasady postępowanie nwH określają więc warunki skuteczności osiągania celów dydaktycawnip* chowawczych w procesie nauczania i wychowania. Zasady IdOlnS „...ustalane są na podstawie analizy procesu nauczama-uczenis jn którego podstawowymi składnikami są „...uczeń nauczyciel oraz WĘĘ riał nauczania”¹⁰. Zasady wychowania określa się na podstawie Hn procesu wychowania-samowy chowania, którego podstawowymi składnikami są wychowanek oraz grupa wychowawcza, wychowawca i program wychowawczy.

Podczas kiedy zasady dydaktyczne określają przede wnystkrni i| jak skutecznie uczyć i nauczyć, to zasady wychowania zasadniczo określają warunki trwałej internalizacji pras wychowanka, powszechnie akceptowanych wartości i przekonań moralnych oraz wzorców zachowań¹¹.

Zasady postępowania rewalidacyjnego uwzględniają: inność ucznia, którego możliwości uczenia się w stosunku do „normy” są jjBgj|B i zmienione; materiał nauczania przystosowany do możliwości percepcyjnych i swoistości poznawczych wychowanka z uszkodzonym słuchem a także swoiste, wynikające z rewalidacyjnych potrzeb przygotowanie nauczyciela-sur dopedagogą. Zasady postępowania rewalidacyjnego dotyczą także kształtowania dyspozycji kienmhe-wych wychowanka z uszkodzonym słuchem, a więc muszą uwzględniać jego specjalne potrzeby, a ponadto formy organizacyjne, metody, środki wychowawcze umożliwiające osiąganie naczelnych celów wychowania.

Zasady rewalidacyjne są wywodzone z filozoficznych, zwłaszcza te-leologiczno-aksjologicznych podstaw wychowania, oraz — ze względu na szczególną zależność pedagogiki specjalnej także od innych otok — z prawidłowości rządzących procesami usprawniania, kompensacji i kolektury, a ponadto z prakseologii (nauki o skutecznym działaniu).

Na przykład Otton liptowski “ wymienia następujące ogólne zasady rewalidacji: zasadę akceptacji; pomocy; indywidualizacji; terapii pedagogicznej; współpracy z rodziną.

Czesław Czapów ^u wśród zasad oddziaływania resocjalizującego wyróżnia: 1) zasady wychowania, do których zalicza zasadę reedukacji iszasadę wszechstronnego rozwoju osobowości; 2) zasady opieki, obej-

i* C. Kupisiewicz, Podstawy dydaktyki ogólnej, Vaism HM ■ Ml

¹¹ Patrz B. Hoffmann, Rewalidacja nie słyszących, jw., g. 11C

» O. Lipkowski, Pedagogika specjalna, Warszawa 1979. s. 43—48.

^u C. Czapów, Wychowanie resocjalizacyjne, Warszawa ISIS; s. IH

1

¹ W. Szewczuk, Psychologiczne podstawy zasad wychowania, Warszawa 1972. * ² W. P. Zaczyński, O możliwości i użyteczności tworzenia wspólnego katalogu zasad nauczania i wychowania, „Ruch Pedagogiczny” 1981, nr 1; W. Okoń, O zasadach nauczania, „Kwartalnik Pedagogiczny” 1982, nr 1.

*    W. Szewczuk, Psychologiczne podstawy..., jw.

*    W. P. Zaczyński, O możliwości..., jw.

*    Tamże.

2

   W. Okoń, O zasadach nauczania, jw.

¹ Tamie.

*    Tamże.