Formuły liczenia głosów
1. formuła d’Hondta - należy do grupy formuł największych średnich. Polega na podzieleniu liczby głosów uzyskanych poprzez poszczególne partie w okręgu przez kolejne liczby całkowite (1,2,3 itd). Największe wyniki dostają mandat (nie wiem jak to inaczej wyjaśnić, na stronie 234 w demokracjach zachodnioeuropejskich jest fajna tabelka) - Holandia. Belgia. Austria, Portugalia. Korzystny dla partii silniejszych, uznawany za umiarkowanie proporcjonalny. i 2. formuła Sainte-Lague - (Skandynawia oprócz Finlandii) tak jak d’Hondta tylko że dzielnikami są nieparzyste (1,3,5,7 itd), modyfikacja zmienia pierwszy dzielnik na 1,4. Korzystniejszy dla małych partii
3. formuła STV - w Irlandii i na Malcie - umożliwia wyborcy wyrażenie swoich preferencji personalnych w szerokim zakresie. W małych okręgach (ok 5 mandatów), wyborca szereguje kandydatów od najbardziej do najmniej preferowanego, (dalej już czysta matematyka, jak ktoś chce się wgłębiać s 235)
Typologia wg Lakemana:
1. systemy większościowe
a. większości względnej
-jednomandatowe okręgi (WB, USA, Nowa Zelandia)
- wielomandatoweokręgi wyborcze (Turcja, Argentyna)
b. większości absolutnej
-jednomandatowe: drugie głosowanie (Francja) lub alternatywne głosowanie (Australia)
- wielomandatowe: drugie lub alternatywne głosowanie
2. Systemy s.emiproporcjonalne
a. ograniczone głosowanie
b. SNTV
c. Komunikacyjne głosowanie
3. systemy proporcj onalne
a. listy partyjne
- żadnego wyboru między kandydatami
- wybór jednego kandydata w ramach listy
- wybór więcej niż jednego kandydata w ramach listy
- wybór kandydatów nie ograniczony jedną listą
b. systemy mieszane
c. STV
W Europie Zachodniej dominują okręgi jednomandatowe, głosowanie kategoryczne, formuła
proporcj onalna.
Systemy silne - dysproporcjonalność, wielkie partie, stabilność gabinetowa
Systemy słabe - przyporządkowane głównie celowi zwiększenia proporcjonalności.
Konsekwencje systemów wyborczych:
- partie sąnadreprezentowane lub podreprezentowane
- deformacja w systemach większościowych jest większa
- im większy okręg tym słabsza deformacja
- stabilizacja systemu partyjnego zmniejsza deformacje
- zastosowanie zasady alokacji wyrównawczej też zmniejsza
Wyróżniamy 3 systemy
1. relatywnie proporcjonalny - w miarę wiernie odwzorowuje preferencje wyborców (Austria, Niemcy, Holandia, Irlandia)
2. umiarkowanie deformujący (Włochy, Belgia, Finlandia, Grecja)
3. dyskryminujące - nie odzwierciedlają struktury preferencji wyborczych (Wielka Brytania, Hiszpania)
Zmiana systemu politycznego według Huntingtona
• Zainteresował się systemami lat 70 i 80, zmiany pogrupował w trzy grupy procesów. Są to transformacje, zastąpienia i przemieszczenia. Podstawa: relatywne znaczenie elit autorytarnych i opozycji jako źródła demokratyzacji. Najważniejsi po stronie rządzącej: demokratyczni i liberalni reformatorzy, konserwatyści; po stronie opozycji umiarkowani demokraci i radykalni ekstremiści. Stosunek przywódców decydował o procesie demokratyzacji.
• Transformacja - demokratyzacja, której przewodzą reformatorskie elity rządzące, ponieważ początkowo władza autorytarna jest silniejsza od opozycji. W ramach systemu niedemokratycznego
21