75388 skrypt 28

-29

Skrypt

14. Polskojęzyczna i łacińskojęzyczna poezja ukraińskiego renesansu - ocena zjawiska.

Po upadku państwowości kijowskiej, w okresie niewoli tatarskiej i władzy panów litewskich, tj. w XIV , XV i XVI wieku tętno życia kulturalnego na ziemiach ukraińskich było słabe, ale nic obumarło nigdy. W końcu XVI w. w państwie Jagiellonów, zaczęły zmieniać się stosunki wyznaniowo-narodowe, społeczno-ekonomiczne, a także militarno-wojskowe. Pod wpływem tych przeobrażeń, ale przede wszystkim w wyniku napływających do Polski idei renesansu, reformacji, które znalazły żywy odzew w środowisku Rusinów-Ukraińców zaczęło też zmieniać się oblicze duchowe ziem rusko-ukraińskich. Kultura warstw oświeconych rozwijała się pod silnymi wpływami polskimi. Uwidaczniają się one w literaturze, sztuce i w organizacji szkolnictwa. Jest to okres stopniowego odchodzenia od literackich tradycji bizantyńskich, a przejmowania i zaadaptowania na własny użytek zasadniczych aspektów ideologii odrodzenia oraz literatury zachodnioeuropejskiej, przyswajanej przede wszystkim za pośrednictwem piśmiennictwa łacińsko-polskiego. Kontakt przedstawicieli odrodzenia ukraińskiego ze zdobyczami myśli naukowej i religijnej, zarówno rcformacyjnej, jak i katolickiej, staje się coraz, bardziej bezpośredni. Wiele form zachodniego życia kulturalnego znajduje podatny grunt na kresach Rzeczpospolitej wśród ówczesnych Rusinów-Ukraińców. Zostaną one po pewnych modyfikacjach nie tylko przyswojone i rozwinięte na Ukrainie, ale za pośrednictwem wychowanków szkół kijowskich, wydawnictw ukraińskich i instytucji życia cerkiewnego będą przenoszone do państwa moskiewskiego.

Rozwojowi kultury rusińsko-ukraińskiej nie sprzyjał ucisk społeczny, narodowośćiowy i religijny, ciągłe wojny oraz masowe wynaradawianie szlachty. Na szczęście żyła i bujnie rozwijała się sztuka ludowa, będąca nośnikiem świadomości narodowej i wspólnoty wschodniosłowiańskiej, cerkiewnej. Warstwy oświecone rozwijały się pod wpływami kultury łacińsko-polskicj będącej pomostem pomiędzy kulturą Europy zachodniej i wschodniej. Odzwierciedlały się one między innymi w literaturze. Wpływy te miały dwa oblicza, postępowe i wsteczne. Dla narodu ukraińskiego cenne były wzorce renesansowej świeckiej literatury polskiej, bujnie rozwijającej się sztuki, architektury i szkolnictwa. Twórcami łacińsko-polskicj literatury ukraińskiego renesansu byli m.in.: Pawio Rusin z Krosna, Hrihorij z Sambora, Szymon Pekalides, Sebastian Klonowie. Szkodliwe i wrogie były natomiast te czynniki, które dążyły do wynarodowienia i podporządkowania interesom polskich magnatów'. Naród ukraiński bronił się przeciwko tym czynnikom. Toteż ożywienie umysłowe na ziemiach ukraińskich w tym czasie należy przypisać nie tylko wpływ-om polskim, ale też oporowi przeciwko nim.

Pierwszym poeta humanizmu rusińsko-ukraińskiego nazwano Pawła Rusina z Krosna.

Mariusz Żwierko

15. Pisarze i uczeni kręgu Akademii Kijowsko- Mohylańskiej

1. Symeon Piotrowski- Svtanianowicz/ Symcon Połockvi 1629-

•    Urodzony na dzisiejszej Białorusi

•    Uczeń Kolegium Kojowsko-Mohyleńskiego, słuchacz Baranowicza

•    Twórca ruskiego wiersza sylabiczncgo, jeden z najwybitniejszych wschodniosłowiańskich poetów' barokowych