9965379220

Tekst do zadań od 1. do 14.

Zygmunt Kubiak Poezja grecka

Fragment książki „Wędrówki po stuleciach”

Kiedy najdawniejsi poeci greccy zadawali sobie pytanie, po co istnieje sztuka, a w szczególności poezja, przeważnie odpowiadali: po to, żeby dawać przyjemność. [...] Poeci późniejsi od Homera podkreślali nieraz, że poezja może być środkiem przekazywania ludziom ważnych prawd, ale również oni zaznaczali, że powinna ona dawać przyjemność. Poeta musiał być przede wszystkim dobrym rzemieślnikiem, znawcą metrum poetyckiego¹ i znawcą takiego układania słów, żeby z tego powstawał tekst piękny, dający przyjemność uszom i sercu. [...]

Poeta był wykonawcą przedmiotów, pięknych, radujących słuchaczy przedmiotów, podobnie jak wykonawcami przedmiotów byli twórcy kor attyckich² i budowniczowie Partenonu. Wymagano od nich przede wszystkim, żeby były to przedmioty wykonane porządnie. Porządnie, to znaczy: dokładnie. [...]

Poezja grecka najważniejszych epok, archaicznej i klasycznej, nie zna wierszy niedokończonych czy naszkicowanych, jakich jest wiele w poezji nowożytnej. Stan niewykończenia mógł być spowodowany tylko okolicznościami zewnętrznymi, na przykład śmiercią autora. Nie zna też ona mglistych opisów i mglistych stanów uczuciowych. [...]

Porządne i dokładne opisy znajdujemy w obrazach z mitologii, na przykład opis porwania Kory przez Hadesa na początku „Hymnu do Demetry”. Jak wiadomo, Kora została porwana wtedy, gdy ze swymi towarzyszkami, córkami Okeanosa, zbierała na łące kwiaty i gdy po zerwaniu przez nią narcyza rozwarła się ziemia. Demeter o pięknych warkoczach, czcigodną, opiewać będę, i jej córkę o drobnych stopach, którą Hades zagarnął, a zgodził się na to władca gromów, Zeus szerokowidzący, gdy z dala od Demetry złototronej, dawczyni darów, pośród cór Okeana odzianych w suknie szerokie zbierała kwiaty - róże, szafrany i piękne fiołki na łące miękkiej dla stóp - mieczyki tam były, hiacynty, a także narcyz, na złudę dziewczęcia o twarzy jak kwiat wydany przez Ziemię - tak Zeus przysłużył się Władcy-Co-Wielu Przyjmuje-do-Swego-Aró/es/H¹#: kwiat nie do wiary radosny, będący dziwem dla wszystkich, co nań patrzyli, zarówno dla bogów, co śmierci nie znają, jak i dla łudzi śmiertelnych...

Żaden epitet nie jest tu wyłącznie poetycki; każdy ma znaczenie rzeczowe: Demeter ma piękne warkocze, Kora - drobne stopy, suknie cór Okeanosa są szerokie. Zanim zaświeci sam narcyz - najważniejszy - dowiadujemy się, jakie na owej łące rosły inne kwiaty. Łąka zaś jest miękka - jest to więc rzeczywista łąka, ta, której miękkość autor „Hymnu” kiedyś odczuwał, gdy szedł przez nią - może wczesnym rankiem - boso.

Taki sam ład zauważamy w formułowaniu myśli. [...] Dla Greków - to, co nie osiągnęło jasności, nie nadawało się do sztuki. To, co nie osiągnęło określonego kształtu, nie nadawało się do sztuki.

1

Metrum poetyckie układ regularnie powtarzających się elementów językowych

2

w wersach lub strofach wiersza.