75886 wstęp do teorii polityki img 181

171

Tzw. doktryna Manna-Johnsona z 1964 r. była natomiast nową.ideą Stanów Zjednoczonych uznającą ich prawo do wpływania na państwa zachodniej hcmisfery. W ramach tej doktryny USA przestały odróżniać rządy dyktatorskie od rządów demokratycznych, a w każdym przypadku obalenia rządu siłą przypisały sobie prawo postępowania zgodnie z własnymi, „wielostronnymi interesami narodowymi”*. Taka interpretacja stosunków międzyamerykańskich w jawny sposób zakładała popieranie reakcyjnych zamachów sianu wszelkimi dostępnymi środkami, które zarazem miały być stosowane przeciwko rządom prowadzącym politykę niezależną od USA⁵¹.

Mówiąc o politycznych metodach polityki zagranicznej realizowanych przez mocarstwa należy pamiętać o wykorzystywanych przez nie różnych rodzajach przymusu lub presji psychologicznej wywieranych na decydentach. Sytuacja taka miała miejscenp. podczas praskiej wiosny 1968 r. kiedy członkowie kierownictwa KPCz z jej 1 sekretarzem Aleksandrem Dubcekicm zostali przewiezieni (porwani)²² do Moskwy. Na miejscu wszyscy członkowie „delegacji” poza Frantiszkicm Krieglem podpisali protokół, w którym zakazano jakiejkolwiek krytyki władz sowieckich i Układu Warszawskiego, zgodzono się na radzieckie żądania zmian personalnych oraz wydano oświadczenie, że armia czechosłowacka nie jest w stanie sama bronić granicy z RFN, co będzie podstawą do pozostawienia w Czechosłowacji wojsk radzieckich⁷⁵.

Przykładów stosowania gróźb lub nacisku wobec państw w historii stosunków międzynarodowych można znaleźć wiele. Groźbą skierowaną wobec Czechosłowacji w i 968 r. było np. warszawskie spotkanie czołowych przedstawicieli partii i rządów państw-stron Układu Warszawskiego zorganizowane w celu omówienia możliwości podjęcia wspólnych akcji represyjnych (14-15 lipca)²⁴. List podpisany na zakończenie spotkania przez przedstawicieli ZSRR, NRD, Węgier, Polski i Bułgarii był wyraźnym ostrzeżeniem dla Pragi²⁵. Państwem - uczestnikiem wydarzeń praskich, wobec którego ZSRR zastosował rodzaj politycznej mistyfikacji były Węgry. 3 listopada 1956 r. w Tókól podczas rokowań w sprawie wycofania wojsk radzieckich z Węgier delegacja rządu węgierskiego została podstępnie uwięziona przez szefa KGB -Iwana Sierowa. Wydaje się, że posunięcie to miało ułatwić wojskom radzieckim spokojne opanowanie sytuacji w tym kraju oraz przywrócenie porządku zgodnego z zasadami funkcjonującymi w całym bloku komunistycznym. Z 3 na 4 listopada 200tysięcy żoł-

²⁰    Józef Kukułka, Historia współczesna stosunków międzynarodowych 1945-2000, wyd. IV, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR 2001, s. 153.

²¹    Ibidem.

²²    Andrzej Krawczyk, Praska wiosna 1968, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Vo!umen 1998, s. 172.

²³    Ibidem, s. 174-175.

^2t Protokół zc spotkania przywódców partii i rządów Krajów Socjalistycznych: Bułgarii, NRD, Polski, Węgier i ZSRR, Wiarszawa 14-15 lipca 1968, [w:] Andrzej Garlicki, Andrzej Paczkowski, Zaciskanie pętli: tajne dokumenty dotyczące Czechosłowacji 1968, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe 1995, s. 119 i n.

²⁵ Treść listu vr. Krawczyk, Praska wiosna..., s. 142-143.