77439 P2 (4)

kreise der Er de (1926). Handbuch der \>erg!eichenden Religionsgeschich-ie (1930). Handbuch der Melhode der kuinirhisiorischen Ethnologie (1937). Dziełem życia Schmidta jest jednak monumentalne studium

0    pochodzeniu idei Boga, nad którym pracował cale swoje życie. W latach 1908- 1910 opublikował v. ..Anthropos' serie artykułów po francusku pt. LOrigine de f idee de Dieu. w 1912 r. ukazał się pierwszy tom dzieła Der Ursprung der Gonesidee. tom ostatni zaś. dwunasty, już po śmierci autora w 1955 r.

Z krótką przerwą w czasie I wojny światowej, kiedy był kapelanem w armii austriackiej, i tuż po wojnie, kiedy zajmował się głównie pracą duszpasterską, Schmidt poświęca się przede wszystkim działalności badawczej, organizacyjnej i nauczycielskiej. Na wszystkich polach osiąga znaczące rezultaty. Staje się głównym propagatorem nowego kierunku w antropologii nazywanego ^dyfuzjonizmetrą albo -^szkolą kul turo wo his toryczną., Na zaproszenie papieża Piusa XI urządza ^{1 2}

Schmidt został aresztowany na skutek jego krytyki faszystowskie,, koncepcji rasowych i lingwistycznych Zwolniony dzięki interwencji papieskiej, wyjechał do Rzymu i wkrólce udało mu się przenieść cały Instytut Anthropos do Froideville-Posieux kolo ł rybursa w Szwajcarii Podiał tez jako profesor wykłady na I uuu n ¹ •uroi • v ■■ Fryburgu, a jako ciekawostkę warto dodać, że w czasie \vo|ii\ irzd/il z wykładami z etnologii do internowanych -w Szwajem ii /uliiin.w poi skich². Pod koniec życia zrezygnował z 'licznych funkcji or am a- i nych i nauczycielskich, ale aż do śmierci w 1954 r. pracował nad swym głównym dziełem o pochodzeniu idei Boga.

Dyfuzjonizm w antropologii społecznej

Wilhelm Schmidt był czołowym repie/.nilniiinn nowej orientacji v« badaniach antropologicznych, która powstała na poc/.jiku XX w i która proponowała konkurencyjną wobec ewolucjom,mm wizie rozwoju kultury ludzkości. Ta nowa orientacja znana jest pod na/wą dyfuzjonizmu. szkoły lub kierunku kulturowohistorycznego lub rzadziej — szkoły kręgów kulturowych. Jej zwolennicy zarzucali ewolucjonistom tworzenie uproszczonych i przesadnie optymistycznych schematów jednokierunkowego rozwoju kultury, bazujących na lezie o naturalnej wynalazczości człowieka. Rzeczywistość, ich zdaniem. nie potwierdza ewolucjonistycznej koncepcji rozwoju od form niższych do wyższych. Zasada progresywności rozwoju obciążona jest subiekiywizmem, a obserwacja fakiów wskazuje, że aż nazbyt często młodsze lorim kultmowe są u istocie regresem. Kultima rozwija się w rożnych kierunkach, które następnie krzyżują się i oddziałują na siebie. O procesie rozwoju stanowi przede wszystkim dyfuzja, czyli zapożyczenia, oraz związane z nią rozprzestrzenianie się Wywiecie elementów kulturowych. Schmidt jednoznacznie wskazuje na historyczne uwarunkowania ewolucjonizmu. pisząc, że wówczas, gdy powstawała antropologia społeczna, filozofia idealistyczna znajdowała się w impasie, na myślenie o człowieku i kulturze wpływały zaś skądinąd znakomite osiągnięcia nauk przyrodniczych². Zastrzega .'.i;

^: Zob. Zygmunt Estreicher. Ksiądz-emoiuy. „Tygodnik Pows/eclun l'MI m w s 11-12.

•’ Wilhelm Schmidt. Dn' motirnw Eihnoluyic. , ĄnlIII opos I9()h |    |    .,    |

ilacza ludów środkowych Indii: Paula Schebest^. gryckich na Półwyspie Malajskim i na^InTipTnach,

1

wystawę misyjną w Watykanie, następnie organizuje Pomińcie Museo Missionnrio - Etnologico na Lateranie i w 1926 r. zostaje jego pierwszym dyrektorem. W 1931 r. zakłada zasłużony dla działalności werbistów Instytut Anthropos i zostaje także iego dyrektorem. W 1921 r. zostaje docentem prywatnym na Uniwersytecie Wiedeńskim. a w 1924 r. profesorem nadzwyczajnym. Ta wielostronna

2

   wyczerpująca praca Schmidta przynosi mu uznanie w postaci członkostwa Cesarskiej Akademii Nauk w Wiedniu, potem Papieskiej Akademii Nauk w'Rzymie, a także sześciu doktoratów honoris causa przyznawanych mu przez wydziały bądź teologiczne, bądź filozoficzne uniwersytetów w Budapeszcie, Bonn, Lowanium. Salzburgu, Mediolanie i Wiedniu. W Instytucie Anthropos współpracowali ze Schmidtem inni księża werbiści. spośród których wymienić należy j^iJjyehna^N^CPSJ3^ pierwszego profesora etnologii na Uniwersytecie Wiedeńskim i ba badacza ludów ni a następnie pioniera systematycznych badań wśród Pigmejów afrykańskich: Martina Gusinde. badacza Indian Ziemi Ognistej w Ameryce Południowej. Uczniem Schmidta U .! m.in. ksiądz Teofil Chodzidlo. późniejszy profesoi Imwwii i ?i uoKwii icligii na Katolickim U ni wersy leci* I ubelsknu

A !^,!T r. od lwia się na UiiD. cisy l ecie Wiedeńskim uroczystość 'o Ifw-j-t v. jlbrlina .Schmidta. Piec dni później nastąpił anszius Austrii.