79150 P1190826

196

Jtfo nacselnUea cay wiader• niekiedy umieszczono aa wozie 1 «vykl« bogato wyposażona w wyroby metalowe, a także w liczne naczynia gliniane, y obrządku pogrzebowym stwierdzamy istnienie znacznych różnic w obrębi* kultury halsztackiej, Fidoczno aą Jednak ogólne prawidłowości v hodowle grobu, sestawie i rozmieszczenia wyposażenia, narzucona praes styl halsztacki.

V    obrfbie kultury halsztackiej rozwinęło się także budownictwo obronne, bazujące w zasadzie na tradycjach środkowoeuropejskich.

8twierdzi6 solna także pewne zapożyczenia techniczne w sztuce fortyfikacyjnej zaczerpnięte z krajów nadśródslesmoaorskioh /tabł. XLTT,

JflA

Kultura halsztacka zajmująca duże terytorium rozpada się na szereg mniejszych jednostek lokalnych. F zasadzie nożna wyodrębnić trzy większe Jednostki: kulturę zachodniohalsztacką, kulturę wschodnio-

i kulturę południowo—wschodnio—halsztacką. Eponiniczno dla kultury halsztackiej cmentarzysko w Hallstatt położone Jest w strofie pogranicznej pomiędzy zachodnią a wschodnią kulturą halsztacką. Geograficznie wiąże się bardziej z kulturą zaohodnlohsJLsztaoką. Nie należy sus jednak w pełni do żadnej z wymienionych zasadniczych od—

■lan kultury halsztackiej. Ma ono swój zdecydowanie wyjątkowy charakter w obrębie całej kultury halsztackiej*

a. Cmentarzysko w Hallstatt

V    p6laocno-wschodniej części Alp Salzburskich, nad jeziorem Hall-•tattskia, na terenie miejscowości Hallstatt znajdują się bogato złota soli kamiennej /położone na wysokośoi 900 - 1200 m n.p.m. /, któro zaczęto eksploatować metodą górniozą około połowy vxXl wieku p.n.e. Eksploatacja złóż solnych, Jak toż sprzedaż gotowego produktu znajdowały się w rękach grupy ludnośoi, która założyła cmentarzysko w dolinie górskiej, w pobliżu kopalni, na miejsou wzniesionym około 450 m ponad poziom jeziora. Cmentarzysko to 1 łożyło wedle szacunkowych danych okolę dwóoh tysięcy grobów. Z tego w trakcie prac badawczych tspoozątkowanyćh w drugiej połowie ubiegłego stulecia rozkopano okolę 1)00 grobów. Cueutarzysko użytkowane było przez okresy halsztacki C i D aż do początków okresu lateńskiego. Cmentarzysko to Jest cmentarzy sklee płaskim. Groby nie zaznaczały się tu specjalnymi nasypami na powierzchni ziemi, niektóre z ni oh były obwarowane kamieniami. Spotyka się również w niektórych grobach, zazwyczaj bogato wyposażonych, Bader oryginalne, wy lepiono grubą warstwą gliny dna jam gro-bewyoh, tworząc# płytki# jakby -wanny gliniane-, na których składano szosątkl zmarłego wraz z wyposażenie*. Ha cmentarzysku w Hallstatt

197

przez oały ozas Jego użytkowania występowały obok siebie groby szkle— letowe /55%/ i ciałopalne /45^/. V grobach szkieletowych najczęściej układano zmarłych w pozycji wyprostowanej, ułożonych na wznak, wzdłuż osi wschód - zachód, skierowanych głową na zachód. Hlelioznie występowały pochówki ze zwłokami ułożonymi w pozycji skurczonej• Wśród grobów przeważają zdecydowanie pochówki Jednostkowa. Rzadsze sną podwójna groby szkieletowe, mieszczące zwłoki dwóoh osób, niekiedy szatki 1 dziecka, a wyjątkowe zupełnie eą dwa pochówki zbiorowe, w których znaleziono złożone olała czterech osób. Wśród grobów ciałopalnych przeważnie występowały pochówki bezpopielnloowe • Na dnie Jamy grobowej złożone zostały spalone szczątki zmarłego, zmieszane z popiołom. Na okupieniu spalonych kości lub obok niego ułożone zostało wyposażenie. Osobną grupę tworzy kilkanaście pochówków, w których mamy do czynienia z częściowym spaleniem zmarłego. V kilku wypadkach na dnie Jamy grobowej /lub w obrębie "wanny glinianej"/ leżał zdekompletowany szkielet pozbawiony głowy, nóg lub rąk, a obok niego spoczywało skupienie spalonych kości, zapewne brakujących w szkielecie. Znane eą groby₉ w których leżała dolna ozęśó olała zmarłego /kości miednicy 1 nogi/ albo też górna ozęśó olała nlespalona. Obok zaś złożone były spalone szczątki zapewne brakującej ozęśol olała. V dwóoh grobach na dużym skupieniu opalonych kości złożona była nie spalona czaszka zmarłego* Cmentarzysko w Hallstatt Jest najbogatszym se znanych cmentarzysk kultury halsztackiej. Dotyczy to zwłaszcza wyposażenia w wyroby metalowe /tabl. XLIXI/. Spotyka się tu szczególnie bogato wyposażone pochówki wojowników, które łączy się z przedstawicielami warstwy zarządza JąoeJ kopalniami solnymi. Obok bardzo bogatych grobów znaczna większość pochówków Jest wyposażona stosunkowo dobrze w wyroby metalowe• świadczy to o wysokim stopniu zamożności całej prawie grupy ludności użytkująoej kopalnie solne. Duże znaczenie soli dla ówczesnej ludności i rozwinięty handel dalekosiężny spowodowały, żs w rękach ludności eksploatującej złoża w odległej 1 trudno dostępnej dolinie alpejskiej nagromadziła się wielka Ilość przedmiotów o znacznej wartości owterial-nej i artystycznej, pochodzących z rozmaitych stron. Obok licznych wyrobów metalowych wykonanych w pracowniach na terenach objętych przez kulturę halsztacką spotykamy na osentarsysku w Hallstatt liczne ni» czynią brązowo pochodzące z północnej Italii i z wybrzeży adriatyckich • Do ozdoby rękojeści mleczy używana była tu kośó słoniowa 1 bursztyn — surowce nader odległego po chodzenia. Dzięki nagromadzeniu w obrębie Jednego cmentarzyska licznych grobów bogato wyposażony oh w wyroby różnego pochodzenia cssntarsysko w Italietett nabrało wyjątkowego zna o z en li \ w obrębie oalej kultury halsztackiej i mogło posłużyć