79197 IMG!31 (10)

(uli ^Mkuncj. o czym będzie mowa w dalszej części rozważań, o niejedno* rodnym charakterze środowiska wychowawczego w koncepcji Znanieckiego świadczy fakt, żc w jego obrębie wyróżnione są następujące elementy:

-    osoby -nauczyciele, wychowawcy, rodzice, bohaterowie dzieciństwa;

-    urupy społeczne - społeczność sąsiedzka, rówieśnicy, klasa szkolna;

-    instytucie - szkoła, środki masowego przekazu.

Takie ujęcie środowiska powoduje, że jego pierwszoplanowymi cechami stają się złożoność i wielopoziomowość oddziaływań.

Z kolei Karol Sośnicki wskazuje, żc środowisko to

J...J całokształt wpływów oddziałujących na jednostkę - celowo organizowanych i spontanicznych, powodujących określono przożycin i postępowanie'*.

W opozycji wobec niego pozostaje^Stani sław Kowalski, który uważa, źe środowisko wychowawcze tworzy jedynie

-s/

anych stanowisk tc-

(...] społecznie kontrolowany I ukierunkowany na realizację \ celów wychowawczych system bodźców przyrodniczych, kul- I turowych I społecznych wykluczając poza jogo obręb bodźce I I wydarzenia o charakterze spontanicznym i takie, na przebieg | których nie mamy wpływu.

%rc

Podsumowująć, dla wszystkich wyżej zaprezentuj. orctycznych wspólne jest wyobrażenie o funkcjach środowiska. Tu autorzy •' są zgodni, środowisko to bodźce, sytuacje, oddziaływania jednostek, które kształtują naszą osobowość, wywierając na nią wpływ, który przybierać może charakter socjalizacji lub wychowania. Nie ma natomiast zgody co do charakteru, jak i tego, co stanowi istotę środowiska. Mówi się o złożoności, nicsprowadzalności oddziaływania bodźców i czynników do ich tumy, wspólnocie ich doświadczania, itfeocjonalnoici i planowaniu oddziaływań, ale i ich spontanicznym charakterze.

Łatwiej zatem stwierdzić, że jakiś układ społecznych bodźców i warunków jest środowiskiem wychowawczym, niż żc nim nie jest.

V    Poza rozróżnieniem między środowiskicm społccznyni a wychowawczym

/ istnieją jeszcze co najmniej dwa kryteria jego podziału: pierws/c odnosfsię do powtarzalności i trwałości wpływów środowiskowych, drugie zaś do ctapjj. rozwojowego jednostki

K Soiucki. Istota i t<U mytkmtmtm, Nam Księgarnia. Waruawa 1964,». 49.

y W pierwszym przypadku mówimy o tfdowtskn ubtrktywy I ubicfc- ¹ tywnym, przy czym subiektywność jako jego cecha oznacza tuuf mdywido-. ilnc uwrażliwienie jednostki na bodźce, ich wybiórczy charakter. niemożność precyzyjnego okrciicma, takiego rodzaju /many w zachowaniach czy wa^ bownści jednostki mogą one powodować.>obicktywwość\Banrnittt wyraża¹ częstotliwość, powtarzalność wpływów, wyższą sprawdzaloość w zakresie łpWWwoA&Jywanu łrodowab aa psychikę młodego człowieka.

<    W dragwa przypadku irodowakumozcnacc charakter płcrwofy(bhźMy) •

A" i wy wępować we wczesnych ttadaach rozwoju jednostki, takan środowtakiM jest ap. rodzina. jako najbliższy daedu krąg opiekunów. i wtórny (dalszy) _# występujący na późniejszym cupicjuwoja. gdy dziecko identyfikuje sag i szerszy mi grupami społecznymi, np kolegami z klasy, rówieśnikami na ^v podwórku.

Z etapem rozwojowym i przynależnością do grup wiąże się także pośrednio zagadnienie funkcji środowiska: mogą one mieć .charakter adaptacymy lub • antycypacyjny. Adaptacja, czyli przystosowanie do środowiska stanowi miarę efektywności procesów socjalizacyjnych przebiegających w młodszym wieku,_ *V środowisku o charakteru raczej pierwotnym niź wtórnym. I odwrotnie: mtycypacia. gotowość do zmian, przeobrażania zastanej rzeczywistości rośnie , Ł wiekiem i pojawia się w środowisku wtórnym.

Socjalizacja jako proces uspołeczniania jednostki. Teorie socjalizacji - /różnicowane kryteria

Podstawowymi procesami i typami oddziaływań, które zachodząw środowisku jednostki są: socjulizacju. wychowanie i nauczanie. O ile socjalizacja to proces, o tyle wychowanie i nauczanie co typy oddziaływań na osobowość wychowanka.

Socjalizacja według Słownika pedagogicznego to:

|. 1 ęgftt działa¹ ze strony społeczeństwa, zwłaszcza rodziny, szkoły i Środowiska społecznego zmierzających do ucputm _zjedno¹Uu istoty społeczny, tj. umdżfwiaruajoi zdobyda tatach Kwaiifikic|i. takich systemów wartości i osiągnięcia takiego rozwoju osobowości, aby mogła si« ttać patnowartośdowym człon kłem społeczeństwa"

29

1

W. Okoń (red.), Nowy słownik pedagogiczny, wyd. II lonummc, 2tk, Wwuawt 190, » 39¹