85833 Strona072

3.    Średnią światłość w kandelach — /.

4.    Czas palenia elementów w sekundach — t.

5.    Kształt płomienia (nie zawsze określany) za pomocą fotografii, a na podstawie zdjęcia — powierzchnię płomienia w cm-'.

Dodać należy, że ani czas palenia, ani światłość nie charakteryzują mas oświetlających; wielkości te wskazują jedynie na jakość elementów (pochodni, gwiazdek).

Natomiast bezpośrednimi charakterystycznymi wskaźnikami mas oświetlających są:

1.    Energia świetlna właściwa L₀ (cd • sek/g).

2.    Sprawność świetlna C (lm/W).

3.    Współczynnik sprawności świetlnej K (w %).

4.    Jaskrawość płomienia B (w stilbach).

5.    Liniowa prędkość palenia u (w mm/sek).

Praktycznie najważniejszymi wskaźnikami są: wydajność świetlna z 1 grama i liniowa prędkość palenia.

Energia świetlna właściwa. Energię świetlną wydzielaną przy paleniu 1 g masy oświetlającej daje się najwłaści-wiej wyrazić w lumenosebundach na gram; biorąc jednak pod /uwagę to, że podczas prób mas oświetlających oznacza się światłość, a nie strumień świetlny, przyjmujemy jako odpowiednie wyrażenie na energię świetlną właściwą:

L₀ = —cd - sek/g. m

Przykład 1. Obliczyć wartość energii świetlnej właściwej masy oświetlającej, jeżeli wykonana z niej gwiazdka o ciężarze 50 g pali się 9 sek, dając 100 000 kandeli.

ino ono - o

50

/-o

18 000 nl -sek/g.

Przy przejściu z lumenów na kandele i odwrotnie, posługujemy się wzorem:

F lm = 4 n 1 cd.

Sprawność świetlna. Określeniem tym nazywamy stosunek energii świetlnej właściwej do całkowitej ilości energii zużytej dla uzyskania danej ilości światła:

C ^L lm/W.

Q

Z oznaczonej doświadczalnie światłości oblicza się sprawność świetlną według wzoru:

Jt ■ \n

Ił- 3,003

m 7*4,18 • 1000 mq i(KX)

— Im-sok/dżul lub lm/W,

146

gdzie q — ilość ciepła w kcal, wydzielana przy spaleniu 1 g masy oświetlającej; 4,18 — współczynnik zamiany kalorii na dżule.

Przykład 2. Obliczyć sprawność świetlną masy oświetlającej, jeżeli jei energia świetlna właściwa L„ — 18 00U cd . sek g, a efekt cieplny reakcji palenia q = 1,65 kcal g.

„ t8iHX)-;wx):ł

C — —-    ------- —    .'{2,7 lm/W.

l.IwlOOO

Współczynnik sprawności świetlnej. Współczynnikiem sprawności świetlnej nazywamy stosunek energii świetlnej danego źródła światła do tej ilości energii świetlnej, którą by się uzyskało przy 100-procentowej przemianie energii w energię świetlną; dla światła monochromatycznego o długości fali 505 mu ta ostatnia wynosi 621 lm/W, stąd

„ (', • 100 A -.

021

Współczynnik sprawności świetlnej źródeł o świetle wielobarwnym nie daje się obliczyć według podanego wzoru. W tym przypadku należy brać pod uwagę krzywą wrażliwości oka ludzkiego na barwy (patrz rys. 14). Jak podaje N. 2irow,¹ współczynnik sprawności świetlnej białych płomieni daje się obliczyć z dostatecznym przybliżeniem według wzoru

_R (' •100 24 8

Średnią jaskrawość płomienia wyrażamy w stilbach. Obliczamy ją dzieląc wartość światłości / (w kandelach) przez powierzchnię płomienia 5 (w cm-). Powierzchnię płomieni określa się na podstawie zdjęć fotograficznych ²

li — eil/rur.

S

Liniową prędkość palenia wyrażamy w milimetrach na sekundę. Oblicza się ją dzieląc wysokość spalanej gwiazdki lub pochodni h przez czas palenia masy l

u    inm/sck.

147

1

N. Żirow:    Swieczenijc pirotiechniczeskowo plamieni, Moskwa,

str. 36—37, 1939.

2

Powyższe obliczenie jest przybliżone, gdyż płomień nie posiada prawidłowego kształtu i zmienia si<; przy paleniu.