86433 img208

196

tych przedmiotów, np. dla umożliwienia uczniom konsultacji. Należy tu koniecznie podkreślić fakt, iż założeniem projektu jako metody jest jego charakter interdyscyplinarny, integrujący wiedzę przekazywaną w ramach różnych przedmiotów nauczania. Takie projekty są najbardziej wartościowe [21].

Tenże autor proponuje nauczycielom przed rozpoczęciem pracy swoisty rachunek sumienia:

•    Czy proponowane przeze mnie zagadnienia do projektu, rzeczywiście odpowiadają uczniowskim zainteresowaniom?

•    Czy moi uczniowie mają szanse na samodzielne dotarcie do źródeł informacji na dany temat, czy korzystanie z tych źródeł nie przerasta jeszcze ich możliwości intelektualnych?

•    Czy istnieją różne możliwe interpretacje danego zagadnienia? (Czy ich działania nie okażą się tylko potwierdzeniem jedynej słusznej tezy?) Projekt, jako wyjątkowo złożona metoda pracy, wymaga odpowiedniego przygotowania do niej uczniów. Przygotowanie ucznia wg G. Uhman powinno obejmować następujące umiejętności i postawy:

•    posługiwanie się różnorodnym sprzętem,

•    posługiwanie się źródłami informacji,

•    dostrzeganie, formułowanie i rozwiązywanie problemów,

•    umiejętność pracy w zespole,

•    umiejętność komunikowania się,

•    umiejętność sprawnej organizacji pracy [82].

Przygotowanie ucznia do pracy tą metodą autorka nazywa uczeniem okołoprojektowym [82].

Uczeń, który wcześniej nie miał okazji do dostrzegania i formułowania problemów, nie zna etapów rozwiązywania problemów i nie wykorzystuje technik kreatywnego rozwiązywania problemów, będzie miał spore trudności z określeniem zakresu swojego tematu. Zdarza się, że uczeń nie wie, jakich informacji mu potrzeba do realizacji projektu, ani nie potrafi ich zdobywać. Doświadczenie uczy, że najwięcej czasu zabiera uczniom właśnie zbieranie informacji, gdyż wielu z nich odkłada ten etap pracy nad projektem do ostatniej chwili, zostawiając sobie na to zbyt mało czasu. Bywają też uczniowie, którzy wpadają w panikę, gdy uświadomią sobie ogrom stojących przed nim zadań, a nie mają jeszcze zarysowanego planu działania. Trzeba liczyć się z tym, że istnieje pewien procent uczniów, którym nie odpowiada ta forma pracy i wolą zadania (metody) nie pocią-

1

i

i

s

gające za sobą aż takiej odpowiedzialności, samodzielności myślenia i działania. Inne pułapki czyhające na uczniów to: niedocenianie obciążenia pracą, zbyt długi czas na podjęcie działań nad projektem, odchodzenie od głównego nurtu i brak dystansu do problemu i własnych poczynań [82], „Pomimo wszelkich trudności oraz dużego wkładu pracy, którego wymaga przygotowanie projektu, jest to metoda ciesząca się wielkim zainteresowaniem uczniów. Większość z nich podejmuje wyzwanie, jakie niesie praca nad projektem i akceptuje możliwości wyzwolenia swojej inicjatywy w rozwiązaniu problemów, które są przez nich samych wybrane. (...) Najmniej ustrukturyzowane (określone przez nauczyciela) projekty wyzwalają największą ilość energii. Uczniowie stają się bardziej kompetentni i nabierają zaufania do swoich możliwości” [82].

Z przedstawionych uwag wynikają ściśle określone zadania dla nauczyciela: przygotować uczniów do pracy metodą projektów (dlatego znalazła się ona na końcu naszego Przeglądu...), stopniowo i systematycznie rozwijając u uczniów niezbędne umiejętności; udzielać konsultacji (w miarę potrzeb uczniów); śledzić rytmiczność i postęp prac nad projektem, motywować do działania; pomagać w przezwyciężaniu trudności; dokonać oceny projektu (tak, by wspierać wysiłki ucznia).

Główne elementy metody projektu:

•    wybór tematu,

•    konspekt (i kontrakt),

•    plan i harmonogram działań,

•    ćwiczenia wspierające (uczenie okołoprojektowe), które mogą mieć miejsce przed i w trakcie prac nad projektem,

•    konsultacje (w czasie których nauczyciel orientuje się w postępie pracy i trudnościach, pomaga, wyjaśnia, motywuje, zachęca),

•    realizacja projektu,

•    sprawozdanie,

•    prezentacja,

•    ocena.

W wyborze tematu mogą, a nawet powinni pomóc nam uczniowie. Z reguły mamy trzy możliwości w tym względzie:

1. Nauczyciel określa w sposób ogólny zagadnienie (dział programowy), rozdaje materiały poszerzające wiedzę, ewentualnie tworzy inną sytuację dydaktyczną ułatwiającą podjęcie decyzji, natomiast uczniowie w małych grupach dyskutują nad wyborem i sformułowaniem tematu

m

m