86687 IMG06 (2)

Część definicji bibliotek cyfrowych, pomimo lego, że dotyczyły je_SZc/, niliwwmwh bibliotek cyfrowych, /uwiera elementy dobr/c pr/.ysiające /'"'tytgę globalnej biblioteki cyfrowej. Przykładem może być dwuczłonowa definici¹⁰

nt nti u <    »o rtk.M i u >    a .—. .2.1. ł... .. huk. . i n........... .    i /»<. .    ' ' ^l\t Pti,

iciuercsuuuwy ropui specjalisto¹ w r»vo r. |uu(gimin i m. rży oj ję^, , "Uffy

"ki

dyfikneja lei definicji wystarczy do przystosowania jej do potrzeb globalninJ¹'¹ cyfrowej, Wówczas globalna biblioteka cyfrowa to:

I /osohv elektroniczni' i iwia/anc / nimi możliwości techniczni' ulu’,,...

——---------------1---------- ------ ~------------- jw.

wyszukiwaniu i wykorzystywaniu informacji naukowej, W tym znaczeniu j_ca,, mycie i udoskonalenie systemów wyszukiwaniu informacji naukowej, pozwalaj-, ° ^r°¹\ mpulacje danymi cyfrowymi w każdym formacie (tekst, multimedia, symulacji "^a "'a. nującymi w rozproszonym środowisku sieciowym, Globalna biblioteka cyfrowa . io¹ dane naukowe (prymarnc i przetworzone) oraz różnego rodzaju metadanc (w ty_m ^1a'^v'ctą i strukturalne, m m mciadanc w OPAC bibliotek naukowych, będące ..przełącznik między zasobami drukowanymi i cyfrowymi).    ¹ ^ńi'¹

2, Zbiór serwisów, tworzonych przez lokalne społeczności uczonych (stanów' łącznie globalną społeczność użytkowników) i świadczących dla nich usługi inf¹^¹

cyjnc. Realizowane funkcje stu/ą zaspokajaniu poirzeo informacyjnych tej sp₀|_C£zn Jest ona częścią tej społeczności, w której poszczególne osoby, ich grupy i społ_££Zn,; lokalne współdziałają ze sobą w trakcie wykorzystywania serwisów globalnej bib|j₀| [! cyfrowej, usług, zasobów i systemów danych, informacji i wiedzy. Globalna bihlinrsS

cyfrowa jest rozwinięciem i integracją wielu serwisów, zarządzanych przez insiyty "^a i osoby prywatne, które tworzą, selekcjonują, gromadzą, organizują, archiwizują j _u? stępniiiją zasoby dla nauki, służąc realizacji potrzeb użytkowników⁵".

Definicja ta łączy dwie uzupełniające się idee, Pierwszy jej człon akcentuje fakt GIK' jest kontynuacją i rozwinięciem istniejących systemów informacyjno-wyszukiw-jj czych, funkcjonujących w obszarze nauki, zawierających wszelkiego rodzaju dane i m_c' i,ulane, w drugiej jej części podkreślono, że praktyka GBC powinna uwzględniać kontekst społeczny, w którym funkcjonuje, Wskazano tu na konwergencję informacji i technologii komunikacyjnych, funkcjonującą w sieciach globalnych i globalnej 1IN, lak rozumiana GBC, w odróżnieniu od biblioteki tradycyjnej, może być utożsamiana / całym systemem komunikacji naukowej, w tym z jego częściami służącymi komuni-kacji formalnej i nieformalnej, Globalna biblioteka cyfrowa nic jest bowiem biblioteką naukową w tradycyjnym sensie, ale raczej globalną organizacją, infrastrukturą serwisów sieciowych, w których pracownicy nauki i badacze, odgrywając różne role i postępując zgodnie ze skomplikowanymi wzorcami współdziałania, stosują nowoczesne i zaawansowane technologie do tworzenia i rozpowszechniania informacji w Sieci [Fuhr i in. 2007, $ 24). Jest składnikiem globalnej informatycznej infrastruktury nauki, rozumianej jako struktura, w której sieci komunikacyjne dostarczają wysokiej jakości usług, służących komunikówaniu się ludzi oraz udostępnianiu informacji naukowej. Właśnie GBC jest tą częścią IIN, która służy zapewnianiu dostępu do informacji naukowej⁵¹. Rozpowszechniana informacja może stanowić opis wyników badań, może jednak zawierać także materiały źródłowe, surowe dane naukowe lub niepublikowane wyniki bieżących badań. Taka infrastruktura posiada swoją strukturę (architekturę). Szczególnie istotną cechą architektury globalnej biblioteki cyfrowej jest jej otwartość, pozwalająca wszystkim na wzajemne

widzenia serwisy, takie jak na przykład wyszukiwarki Web mogą być traktowane jako nowe wcielenie bibliografii [Haider, Sundin 2010). Jcffrey Pomeranii dzieli usługi'* na dwie grupy:    _t

dii    hjt)HO'C*'¹    J^U*    WII MU UH IW '•, PIWIJ lUff/UWMMiniWIIIU

- _sj₀(;j(| uczonych, którzy tworzą i udostępniają informacje w formie cyfro-.jędzy* 7. informacyjnych, Przez analogię do IIN, stanowiącą pewien abstrakcyjny „rt/cli ??! u/irv składają sic konkretne wyspecjalizowane systemy (o czym była mowa

' ,o |ą_Cząc funkcje wielu tradycyjnych instytucji w jednym serwisie; z tego punktu

, u_si_Ugi techniczne, które, jako funkcje realizowane na dokumentach, zmieniają stan lub warunki ich stosowania. Funkcje te są niezbędne dla działania serwisu GBC. Usługi te mogą być jednak dla użytkowników niezauważalne, gdyż korzystają z nich tylko pośrednio.

• Usługi użytkowników - te są funkcjami realizowanymi na dokumentach, w wyniku czego stan albo warunki stosowania dokumentu zmieniają się tylko pośrednio lub pozostają niezmienne. W wyniku realizacji tych usług zmienia się natomiast stan lub warunki funkcjonowania użytkownika [Pomerantz 2008). Przykładem może być wyszukiwanie, lokalizacja, zamawianie i dostarczanie [NISO Web Services and Practices WG 2006,

i 10-11).

Sama GBC, jako złożona infrastruktura jest raczej wynikiem specyficznych procesów historycznych, współzależności, innowacji i łączenia w całość mniejszych części na zasadzie kolażu. Nie należy myśleć o niej jako o maszynie czy systemie, który można zbudować czy zaprojektować. Takie myślenie umniejsza znaczenie rozlicznych kwestii natury społecznej, organizacyjnej, prawnej, kulturowej i innych nietechnicznych, które muszą być rozwiązywane w sposób rozproszony, ale spójny. Paul Edwards przestrzega przed próbami ścisłej kontroli struktur organizacyjnych, powstających dzięki możliwościom technologicznym: nawet, jeżeli takie pomysły wyglądają interesująco, to takie struktury po prostu nie działają [Edwards i in. 2007, s. 6).

^u Czasem odróżnienie serwisu GBC od realizowanych przez niego usług jest trudne. Tak jest na przykład w przypadku systemów społecznościowych, funkcjonujące w obrębie Web 2.0, takich jak Flickr, który jest serwisem (usługą?) służącą do gromadzenia, kategoryzacji i udostępniania fotografii cyfrowych. Jefftty Pomerantz uważa, ic Flickr nie jest serwisem GBC, ale raczej usługą wspomagającą użytkowników w organizowaniu prywatnych kolekcji fotografii, umożliwiającą tworzenie dodatkowego poziomu usług przez dodawanie etykiet do fotografii innych użytkowników (Pomerantz 2008],

1

Auiony definicji z19.96 r, w jej dalszej części wymieniają różne instytucje, których bibliolokn cyfrowa jcsi rozminięciom i integracją biblioteki tradycyjne, muzea, archiwa, szkoły, biura, pracownie uczonych, mieszkania, miejscu publiczne Jeżeli dodamy do nich wydawców (oryginalna definicja nie przewidywała tworzenia •lanych w bibliotece cyfrowej), lo uzyskamy wyliczenie większości serwisów globalnej biblioteki cyfrowej, Wyliczenie lo w mojej definicji zostało pominięte ze względu na malejącą rolę zinstytucjonalizowania globalnej biblioteki cyfrowej,

I Jlnlcgo leż wytyczenie granicy pomiędzy GOC i IIN wymaga właściwego zdefiniowania pojęcia „informacja", czego dokonałem w p, 2,).