86864 P1120740 resize

J. Dąbrowski <1982. S 267) sicdclt dic Plastik dicscr Gruppc in crsier li nie in der 2. limwickltiagspkase. d h. in der -paleń •«. und der 5. Broiizczcilpcriodc an. also annabemd in der HaB2 hi- zum Emie der HaB3. Zuvor halle A Gardnwski zu Bedenken gegeben. dic ficurlichc Plastik, darunier auch die Vogcl<lurMcllungcn. seł bel der dstlichen Gruppen der l.ausitzcr Kuliur schon im der HaA2 aufgcluucht (Gurdawski 1979. s 310) Die /ciIliche Abfolgc der erwahmen Griiberfcldcr wird momeman folgendermaBen vcrunschlngt: Tjagliw in der HaBl-HaB2. Rowancy hingegen. woher die den aus Wysocki* so ahnelndcn Vdgel stammen. gerude/u in der HaAl-HaBI. Drnmacti schcini c% immer wahrschcinlicher. daB dic mit der Vogeldur*lcllung /usammenhangende Ideologie im dstlichen Kulturkreis altenen Dutums isl. ais dus lUr die wesilichc Gnippicnmg angenommen wird (Gcdiga 1970. S. 191).

Mogbcherwcisc cnupncht das Omamem auf dcm MiniaturgcfaB aus dem Grab 93A in Wysocko dcnsclbcn religio-cn Inhalten. Das doppclt kcgcllonnige. scluirl profilierte kle me GcfaB zien etn ursprunghch inkrustierter Fries < Abb. 4). auf dcm dic Vógel bilden gan/ gewiB das auffalligsie Frieselemcnt. SLimtliche Obrigcn Ornamente. also I .mnenbaumchcn". Gnippcn ans Schriig-tnchcn und mit Vcrticfungcn uusgcfUlltc Fcldcr. geboren in der Wysockokultur /u den ani hatifigstcn un/utreffenden Dic Yogcłdanzellungcn aberraschcn ni clii allein durch ihrc thcmutischc. sondcm auch Oilistischc Einugartigkeit. wurden sie doch mil wcilaus dQnnervn. scharfcrcn Strichcn gc/ogcn und bchandeln die Flachę so. daniu cinc voll auagcfttlltc Zeichnung entsteht.

I)cr Gefałifrics aus Wysocko weisi dard ber hinaus cinc Reihc von anderen FJcmcnten auf. Er erweekt cinen /wctgclcilten Eindruck. wobei auf der cincn Scitc der klctncn Unterbrechung. in der Mnie um die Vógcl. Baume gruppien wurden. dereń achrag nach anten verlaufendcn Strichc. also Zwcigc. beweisen. daB nutn sich bcniuhtc. NadcIKiuinc zu zeigen. Im zwetten Friesicil rechls sehen wir cine Buunigmppe mit nach obca gehendeu Zweigcn. abo Laubbaumc. und darunier. wiederum in dci Mitte uch cinc -chlccht crkcnnbarc RiBzeichnung. móglichcrwcisc cine- Vogcls. den iwci Pleiłc treffen. Bcidcr-ots des Fńescs verlaufcn vier- and dreieckigc. mit Yenicfungcn au-gctulltc Fe kler. wahrend seine Basis Gnippcn von schragcn und scnkrechtcn Stnchc /icrcn. -ichcrlich wciterc Elcmentc der „Landschalt”. Viellcicht haiic (hetcKic Abucbt. das Auf/cigcn eines wichtiges Platzes. dem Schopfer eines anderen Fundsiuckc- vom Grabcrfckl in Wysocko. den bekannten Klappcr aus dem Grab IA (Abb. 6) vargr*chwcbt. Darauf sehen wir dicsclbcn. siets auch tcchnisch in glcichcr Wc»»e cingcriutcn Baumchcn. Nadcl- oder Laubbaumc. Dazwischen windet sich cin Band ans Schrag-trichcn (yieUeicht cin FluB?). Diese Motivc gehen cinhcr mit JJeiaea Leitcm” iGcbaude. Wcge? - vgl. La Baume 1963. S. 29).

Man nimmt an. daB doppclkegeifonnigc. -chartprofilierte GctaSc ausschlicBlich in den frułu ren Phascn der Wysocko-Kullur sorkonuneń (Dąbrowski 1962. S. 31). Inzwaacfcen hal uch dic Anffatsung dnrchgesetzt.daB die Ensiehung der Wysocko-Kullur in da- 10. Jahrhundcrt v. d. Z. fallt. sich dcnmach das kleinc GefaB mil gcwisscr Vorskht in der HaBl -HaB2 anucdeln liefie. Die Anlange der Rasseln auf dem Boden Polcns durften zcllich iii dic 4. Periodc der Bron/c/cit fal len. ihr hauligcres Aufirclcn in die narhsSr (Jadczykowa 1996. S. 227). Die icrritorial erheblich nahergclcgencn Rasseln aus Tjagliw Mimmcn jcduch mit dcm Yanchlag fur die Zeitabfołgc beim MinialurgcfłB ubcrcin. wobei alłcrdmgs betom werden muB.dafi -le zu cinem etndeutig anderen Typus gehoren. Dic ungcwóhnlich ahnlichc Sulbtik und Ausfbhningstechnik des Omamcnts. das sowohl das kleinc GcfaB ab auch den Klappcr aus Wysocko ziert. erlaubcn dic Annahmc daB beadc Gegcn-tandc entweder glcichzcilig oder zumindest doch in einem /ettlich nur gcnngfugig ametnanderliegenden Abstand enistanden sein dOrften.

Obersctzt von Wolfgang JiihUng

KtU/IUKA SYMBOLICZNA KKŁi.i: |*Ol. rOfUŁMCOWTCH tfOKI    • KTłMU W*l /U KJLA

* MlKOI'11 SKODKOWIU. *AM/A*A *«OClAW BISKUPIN JtTO

Sławomir Górka

Kalcdni Archeologii Uniwcmytelu Wrocławskiego

Naczynia w kształcie buta jako przykład figuralnej plastyki kultowej

W dotychczasowej literaturze funkcjonuje pogląd, jakoby przykłady plastyki figuralnej (figurki i naczynia nntropomorficznc. zoo morfie z nc. grzechotki) związane z kontekstem grobowym trafiały w dużej mierze do grobów osób związanych z kultem i były wyrazem wyodrębniania się funkcjonariuszy kultu. bądź że obecność plastyki figuralnej wiąże się ze zróżnicowaniem społecznym - znajdowałyby się wówczas w grobach osobników zajmujących za życia wysoką pozycję w hierarchii społecznej (np. Dąbrowski 1979. s. 303). Jednak jeżeli przyjmiemy za wyróżnik bogactwa grobów liczbę naczyń, importy, wskaźnik wyposażenia pozaccramiczncgo. ich konstrukcje i pod tym kątem przeanalizujemy inwentarz grobów zawierających ..przedmioty magiczne**, okazuje się. żc należy wykluczyć pogląd o wysokiej pozycji zmarłego (przynajmniej w okresie HaA I -HaB3/C).

Analizując usytuowanie egzemplarzy plastyki figuralnej w grobach ciałopalnych. można zauważyć kilka sposobów ich lokalizacji: sytuowanie w popielnicy, pod popielnicą, obok popielnicy, zakopywanie poniżej poziomu występowania naczyń w grobie (rzadko występują również w obiektach bez pochówków, tzw. kcnotafach). Nietypowe umieszczanie tych przedmiotów wskazuje na specjalną i wyjątkową (podobną?) funkcję, juką pełniły podczas obrzędu pogrzebowego. Podobny sposób sytuowania (traktowania) tych przedmiotów w grobach ciałopalnych wskazuje nu istnienie obrzędów pogrzebowych. innych niż. w przypadku pozostałych osobników pochowanych niejako „normalnie", tj. bez owych „przedmiotów magicznych**. Tym konkretnym przedmiotom musiały towurzyszyć specjulnc działania obrzędowe (można nawet uż.yć sformułowania, że stosunek do tych przedmiotów był niezwykły). Dlatego najprawdopodobniej należy je zaliczyć do przykludów figuralnej pla-

237