P1120751 resize

I p*|ViMuc dcf bivMacn. wAopfcndcn Mucliic. d»e uK Apolhrnpaion bonui/i wunks, NK hcrtc dic Wiri%anikcii. und dn dem Koniaki mii der Kraft. dic duich nic aymbołisiert wwde icdc Fpyhawr ja. m Pocm einn Symbol* ausgcdrtlckt. kann cinc a|MMrophai9cłic l^:unku.« rifUlrw i—xl >ar crfulłi —rłi tttrrr l-unktion Grab-1* a^uralpktNtik Epiphanicnder holKTri' Nlachic crlcurhscetc dic Wiedctheniellung und Untcihaliung der Koiiiniumkalkm und der swntvhvlvn RiuJih^ mM der -posidvcn- Krschcinung der Hciligung. wodurch hali, u mc w ,rkunę der ncfalivcn Machlc vcnmndełt. E>a& bal Uber dic Wirkaamkcil und Starkę daeser Gcgcnttandr enbetneden.

Ii,_csc Gcgcu>t.mdc ^unkrn mchi unmiliclbar lur den Vcrsiorbcnen ungefertigti. Sic hahen den Vcnlorbcncn w.ihrcnd ihrcr Rcisc ins Jcnveiis nkrbc gcdłcni. sic habon kcine runi lima ton Urichnairtwhuhen erfullt. %ac fettlen auf dem Schcitcrbaufcn. wiihrcnd der I i i iiuuiiiii an der Phu« C—D. sac «arcn auch nic tu tur dic Venlorbcncn beJUłmml, die ud, >^h*on _auf der anderen Sole von Slyx" befanden. im Lund der Vcnlorbcncn (wcfcn des voll|gegogcnen EiiuchluikiiuaK). nur ihr Tod aber bedingie die Brzcugung der ..nuciscbcn Gcecnsiinde". u o auch der Schuhc in der B-*C Pha.sc der

Wuderfcbart des Vcrsurbci*en pmstMkien wille, ss icderholt sein l>asein akns icrcn wille. donn kanne dac Mctutn.il von Zercnwniciaiigkcitcn in den C*D. D-^E Phascn ebefl

ęegen Ende der D-*E Pfunc im Grab depomert. nach dem sic ihre Funklion bercils crfQIH hatten. .Auf dścsc Weise u uiden sic aus dcm weilcrcn UmlauF eliminiert. ais die bcrcits ausgcaiauen „versaucliien. und durch den Tod vcrunrciniglcn" Gcgcnslandc.

M.in muB dessen bewufll «ean. daB es z-B. in den B-»C oder D-*E Pbase* die SiiuaiMia der WicdcrhcnlcHuni; sou iwwiucn milhyschcn. kosinogonisclicn Breignisscn

/ckhncrt stnlen. um dic geneigłen Ansporaikrafle zur Wiedergeburt des

Vets(artrncn /u pruvozieren und wiedcthoh sein Duein im kosmischcn Zyklus derGchuit und des Todes zu aktrv»cTcn In der C—D Pbase. befand sach der Vcrsiorbcne nach der Kirmabon tdim in cinctn anderen Raum und einer anderen Zeil. und cagcntlich in ci ner y^BirWtlichwi ZedoNgkoi" - es w tar kein endgOlligcr Ort und Zusland. an denen er uch befanden sołlte. Solcbcn Zntand uchcnc ilim era dic 0-»E /crcmoniepteise (Abb. 4).

lwi Anguig der oben vqrgcalelllc«i ScbluBfblgcrungcn scHoim es. dnO eine der ansę n rlarn btsher fesigcwur/clien und funklionierenden in der Eitcratur Anschauungcn wgu can Myttans an Frugc gcsiclll wurdc. ais ob dic obcngcnunnlcn .jnagischen

~ (darto auch ua Schuhc^-) sind in bcdculendem MaBe in dic Gruber der

mit dem Kultu* vcibundenen Personen geraten und waren Ausdruck der Aussorulerung von KuliusfunkiRMiarcn Es wird weilgehende Vorsicht bci irgendwelchcn Fblgemngen uber den Gbarulrirr des Rcligionssystcms der Urnenfelderkulturcn. ibrer Bcstandlcile: der Dokirin. des Kułies. kdiglich anhand der Grabgegentliinde. die nur ausnahmsweise a ■ i ssonen voo manchen Begrabnis/crcmonicn sind. cmpfohlcn. >Vcsenllicbcr Inliali des Religionssysiems an der Bronzcn/cit und Hiscn/cil wird immerfort wenig bckannl. we gen den anffallend feblenden in dkeser Rachiung ausgcarbeilcien Meihcnkn.

Gh*rs*tzt von J. Adamczyk

'i i (im a symmoi.I(‘/n,\ krcou roi. romiAKOWYCM uou mazu i wcaamu arau zua/a • I1UK0WR ŚRODKOWIU. WAR!TCAWA.WM<X~I AW.BISKUHN W

Jerzy Tomasz Nowiński

Instytut Historii Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Zielonej Górze

Grzechotki ludności kultury łużyckiej w kontekście przestrzeni sakralnej

Około połowy IV okresu epoki brązu w wyposażeniu nielicznych grobów ludności kultury łużyckiej pojawiają się gliniane przedmioty określane jako grzechotki. Występują one równocześnie na kilku stanowiskach położonych w znacznym od siebie oddaleniu. Na zachodnich krańcach Polski usytuowane jest rozlegle cmentarzysko w Cybince-Bicganowie. woj. zielonogórskie, na którym - w grobach nr 33 i 49 - natrafiono łącznie na sześć tego typu przedmiotów (Marcinkian 1981. s. 9-10). Z kolei we wschodniej części kraju, na cmentarzysku w Topomicy. woj. zamojskie, grzechotki wystąpiły w wyposażeniu dziewięciu zespołów grobowych (Głosik 1958) Równie wczesną chronologię przypisano odkryciom dokonanym w Polsce centralnej; w miejscowości Zdżcnicc (dawniej Zdzicnicc). woj. konińskie natrafiono na grzechotki w dwóch grobach (Janowski 1958), nutomiast w Mariankach, woj. włocławskie na cmentarzysku datowanym na III i IV okres epoki brązu w dwóch pochówkach i luźno na powierzchni stanowiska (Miśkiewicz 1961). Od V okresu epoki brązu po okres halsztacki D. a miejscami nawet po wczesny okres lateński, m.in. Gzin. woj. toruńskie (Chudziakowa 1992. s. 15). zabytki te rejestrowane są już na licznych cmentarzyskach i osadach kultury łużyckiej, przede wszystkim w zachodniej części jej zasięgu terytorialnego (por. Malinowski 1993. s. 19-21. ryc. 9).

Jedną z najistotniejszych cech występowania grzechotek jest wyraźnie dostrzegalny fakt odnajdywania ich wyłącznic na niektórych tylko cmentarzyskach oraz w wyposażeniu stosunkowo niewielkiej liczby zarejestrowanych na cmentarzyskach zespołów grobowych (średnio około I«2% grobów na cmentarzyskach przebadanych w większym stopniu). Zdarzają się jednak stanowiska, na których liczba pochówków zaopatrzonych w grzechotki odbieg* znacznie od wyliczonej średniej. Na wspomnianym cmentarzysku w Topomicy tak wyposa-

259