17701 P1120742 resize

ftjc. 2. N*-r.nu w kttfctr tao-uopy:

■ - ScaBfiar. pup dołndmfca. c*tt» IUA21 bB I. W|0.AkfOi{N)i.i)c. IJJttk-Oilńa. pi' RcABtracJ. »oj. lVtfrun. luluiu lumU. okna IUBMUC Wg B. GoSfMIW).i>c. Jl);c - W»iin. Ki Angomiinlc.Łurhan 7J. kultura tu/)vku.oklv<. HaBMUC. Wg J. Kołtt/fwO.lcp* (I95K, i}C. »36ł Abb. 2. Ocfifc ii Swfclfauk - pnfettni • -SuBteuUmnHfeGNffr.tUA2fBI N*h O Almami IW. Abb IJUfcb-CcnAwKj.Gcm.

Wemea. Wew. h*6.U**r lUfcr. lUttlUC. S*h B Gcdkpflfft. Abb łlfcc- W«tm. Kr ArarnnŁaJc. Huptgnb Sr. 75, Uuui/rr Kuliur. tUBMWC .NadiJ Koarwmki<l9U.AM. IJ6)

zmiany statusu społecznego jednostek (lub całych grup społecznych). Są ^onc owiązane z izw. przełomowymi momentami i etapami życia. W ich trakcie dokonuje Kię sakralne usankcjonowanie zachodzących przekształceń (Buchowski 1993, s. 132-135). Obrzędy przejścia byłyby wyrazem przekształceń psychofizjologicznego ..chaosu” w społeczny „kosmos" oraz wyrazem społecznego tłumienia i regulowaniu jednostkowych emocji, które to obydwa warianty dokonuję się podczas całego życia (Miclctyński 1981, s. 281). Wydarzeniu, jakim jest śmierć i pogrzeb, towarzyszą rytuały, których zasadniczym celem jest umożliwienie jednostce przejścia z jednej określonej pozycji do następnej.

Według założenia strukturalnego sam proces, odnoszący się do zagadnienia przeprowadzania zmarłego ze świata żywych do świata zmarłych i zapewniający zarazem przywrócenie równowagi społecznej zachwianej przez śmierć, mógł odbywać się przez opozycyjne stadia chaosu i porządku. Każda czynność rytualna wykonywana podczas obrzędu przejścia ma swoją określoną wartość i znaczenie. Według E. Leach'a czas w trakcie obrzędu jest niekończącym się łańcuchem jakościowo różnych ogniw. W świadomości mitycznej czas jest „następstwem kolejnych zmiun i powtarzających się przeciwieństw”, początek

jednego okresu jesi zarazem końcem drugiego (por. Czerwińska 1984. s. 71-72).

Pamiętając o celu tego artykułu, należy ustalić, w którym etapie obrzędu przejścia używano ..buta", co ewentualnie etap ten mógł oznaczać i symbolizować. jaką funkcję mógł spełniać ..but" oraz jaka możliwa symbolika i dlaczego towarzyszyła mu podczas obrzędu przejścia.

W obrzędzie przejścia można wyróżnić trzy zasadnicze elementy. W aspekcie struktura!no-społecznym są to: rytuał wyłączenia - faza prelimi-nalna. rytuał marginalności. przejście - faza liminałna. rytuał włączenia - faza posiliminalna (Buchowski 1993. s. 133). Strukturę obrzędu przejścia ilustruje następujący schemat (Ryc. 3):

faza proliminaina    faza liminałna    faza postliminalna

C-0

wyłączenia    włączenia

Ryc. 3. Smiktan Obrzędu przepicia. Wg M. Bochowtkiego (1993. schemat 12)

Abb. 3. Stiukiur der Obcrgangs/eremonic. Nach M. Buchowski (1993. Schema 12)

»A - Stadium równowagi i porządku społecznego. Jednostka zajmuje określoną pozycję w hierarchii społecznej, (zn. każda jednostka ludzka jest przypisana wyłącznic jednej społeczności określonego rzędu, poszczególnym jednostkom, a w razie ich śmierci, przypisane są określone obrzędy i rytuały. Stan równowagi pomiędzy pozytywnym a negatywnym sacrum.

A=*B - Początek obrzędu: faza pieiimihahia; symboliczne zaznaczenie wyjątkowego stanu jednostki w trakcie obrzędu. Ze śmiercią określonych jednostek wiąże się tylko im przypisany obrzęd pogrzebowy; wstępne czynności i przygotowania do pogrzebu. Śmierć zarazem wprowadza do świata społecznego chaos; równowaga pomiędzy pozytywnym a negatywnym typem sakralizacji zostaje zaburzona.

B-*C - Rytuał wyłączenia; podmiot obrzędu zostaje rytualnie odizolowany od dotychczasowego stanu; początek fazy liminalncj: następują symboliczne akty separacji jednostki od społeczeństwa i „spraw tego świata" oraz jej dotychczaso-

241