87226 skanuj0004 (212)

jednostki. Obiektywnym wskaźnikiem tak rozumianej autonomii jest stabilność Działania, mimo zaistnienia czynników zakłócających i utrudniających realizację Eamierzeń. Przejawy dojrzałej autonomii rozpoznać możemy, zdaniem autora, w Aktywności dorastającej jednostki, gdy podejmuje próby realizowania własnych Koncepcji w świecie. Proces integrowania wizji dotyczących własnego życia Bobiektywnymi warunkami rzeczywistości, który towarzyszy podejmowaniu przez Bdnostkę nowych ról społecznych i obowiązków z nich wynikających, sprzyja Eżtałtowaniu się autonomicznej jednostki.

i Wgląd we własne motywy postępowania stanowi, według Chlewińskiego, Kolejny wymiar dojrzałości jednostki. Sytuacja życiowa i zawodowa młodego Raowieka sprzyja gromadzeniu wiedzy o sobie, bowiem liczne kontakty społeczne, nawiązywane podczas pełnienia różnych ról społecznych są jej ważnym źródłem. Rpnocześnie charakter relacji z innymi w znacznym stopniu zależy od rozwoju Bmowiedzy jednostki. Dane empiryczne wskazują na to, że opisując innych, jed-postka bierze pod uwagę te wymiary osobowości, które obecne są w obrazie jej własnej osoby. Zatem im bogatsza wiedza o sobie, tym większe szanse poznania innych, a w konsekwencji możliwości podejmowania właściwych decyzji Kviązanych z wypełnianiem zawodowych i rodzinnych obowiązków). Zdaniem ^Eyozieleckiego (1986) kształtuje się wtedy samowiedza dojrzała, która przyjmuje Blukturę wiązkową i hierarchiczną. Samowiedza wiązkowa składa się z układu wza-femnie uporządkowanych sądów, tworzących bardziej ogólne całości w postaci wiązek. W obrębie tej struktury relacje między wiązkami są niejasne lub w ogóle ■pokreślone. Bardziej zintegrowaną formę posiada samowiedza o strukturze hierar-Łicznej, która jest zbiorem sądów i samoocen uporządkowanych pod względem ■topnia ogólności. Dzięki temu, np. młody człowiek właściwie rozpoznając swoje predyspozycje, potrafi przewidywać skuteczność własnych działań w konkretnej Krtuacji zadaniowej, a w konsekwencji dokonywać słusznych wyborów.

W Inny wymiar dojrzałości psychicznej to stosunek do innych. Najogólniej ■nożna go scharakteryzować jako postawę odpowiedzialności i szacunku dla drugiej osoby. Jedną z istotnych cech tej postawy, według autora, jest niezależność od ■inych. Jej źródeł można szukać w okresie dorastania, gdy młody człowiek buntuje pę wobec poglądów niezgodnych z własnymi przekonaniami, a które głoszone są przez autorytety: rodziców czy nauczycieli. Kolejne doświadczenia, w postaci Eirszych kontaktów społecznych związanych z rolą zawodową czy rodzinną, Bwarzają młodemu człowiekowi szansę uczenia się tolerancji wobec osób o innych Hglądach i postawach, przy jednoczesnym zachowaniu własnych przekonań, ■stotną rolę w kształtowaniu dojrzałej postawy wobec innych odgrywa umiejętność Bbrządkowania i kontrolowania własnego życia emocjonalnego. Umożliwia ona Bsłowiekowi, mimo przeżywania przez niego licznych frustracji, nieodłącznie Kdązanych z nowymi doświadczeniami, realizację planów życiowych. Innym, Kniecznym warunkiem osiągnięcia stawianych sobie przez młodego człowieka Delów jest posiadanie realistycznego obrazu świata. Z czasem miejsce „nieprzy-Bjących do rzeczywistości” ideałów młodzieńczych zajmują cele i plany życiowe Eające szansę realizacji.

207