72
to znaczy ustalenia liczby dostatecznie wielkiej pozwalającej na uwzględnienie wszystkich zmiennych niezbędnych do możliwie wszechstronnej analizy badanego zjawiska.
— Nazwa metody „sondaż diagnostyczny” nie powinna być pojmowana wąsko. W badaniach pedagogiczno-społecznych pożądaną konsekwencją diagnoz bywa zaprojektowanie, w oparciu o zebrany materiał i stwierdzane tendencje rozwojowe badanego zjawiska, ulepszeń istniejącej rzeczywistości lub wysunięcie nowych rozwiązań praktycznych; szczególnie pomocne w tym względzie mogą być wyniki eksperymentu wychowawczego jako jednej z technik badawczych.
— W sondażu diagnostycznym stwierdzone prawidłowości ma-—ją najwyższy stopień prawdopodobieństwa w ramach ogranicza-
nych doborem próby. Poza tymi ramami dostrzeżone prawidłowości przybierają charakter tym- większego prawdopodobieństwa, im bardziej analizowaną populację możemy odnieść do podobnej eałości. Np.prawidłowości stwierdzone za pomocą sondażu w Beł-chatowie mogą być z większym prawdopodobieństwem uogólnione w odniesieniu do małych miast o niewielkim uprzemysłowieniu niż do miast przemysłowych41.
A Metoda sondaży diagnostycznych na niewielkich próbach bywa \ często praktykowana w badaniach pedagogiki empirycznej. Jej szczególna zaleta praktyczna jest to. że pozwala stosunkowo szyb-ko i niewielkim kosztem naświetlić problematykę doniosłych dla * danego terenu i czasu zjawisk społeczno-wychowawczych przez ich rozpoznanie; walor sondażu wzrasta, jeśli powiedzie się próba uchwycenia tendencji rozwojowych badanego zjawiska oraz próba zaprojektowania ulepszeń sugerowanych przez zebrany materiał42.
41 O uprawnieniach do uogólnień w sondażach diagnostycznych por.: A. Pawełczyńska, Przestępczość grup nieletnich, Warszawa 1964,
s. 19—20.
42 Przykłady badań sondażowych znajdujemy w „Studiach Pedagogicznych”, t. X, 1963, w rozprawach: A. Majewska, Dzieci, młodzież i alkoholizm rodziców; H. Izdebska, Niepowodzenia szkolne a losy młodzieży; T. W u j e k, Czas wolny młodzieży szkolnej; Z. Chudziński, Wolny czas mieszkańców hotelu robotniczego. Także w „Studiach Pedagogicznych”,
t. XVI, 1969, w rozprawach: J. Lepalczyk, Organizacje społeczne w* osiedlu mieszkaniowym; J. Ma r c z a k, Sprawy rencistów w działalności Związku Zawodowego Włókniarzy; I. Muchnicka, Funkcja opiekuńcza przedsiębiorstwa przemysłowego na przykładzie jednego z zakładów