88450 IMGv30

•tyczącego staje H językiem obcym. Należałoby zatem przeanalizo*,* treści dydaktyki nauczania języka obcego (glottodydaktyki) pod kątf^ możliwości wykorzystania osiągnięć tej dyscypliny w nauczaniu język* dzieci niesłyszącyoh. Badania socjolingwistyczne, dotyczące <m. in. za. leaności między strukturą języka migowego a strukturą społeczną pod. kultury nieełyszących mogą (mieć także doniosłe znaczenie dla wzboga. cenią tej podkultury. Badania tego rodzaju mają .praktyczny sens takie dlatego, że mimo czynionych od czasów Heiniokego konsekwentnych metodycznych wysiłków w przyswojeniu niesłyszącym języka i mowy, dla wielu z nich kończą się one tylko połowicznym rezuiltaitem.

Psychologia osoby z uszkodzonym słuchem, tzw. surdopsycho-łogia zajmuje się wpływem uszkodzenia słuchu na aktywność, wewnętrzną organizację i regulację stosunków jednostki ze światem przy-rockiiezym i społecznym. Badania psychologiczne (umożliwiają określenie poziomu rozwoju inteligencji, ogólnych możliwości rozwoju psyche*, społecznego, adaptacji osobistej i społecznej. Określenie przez surdopsy-chologa stanu rzeczy, jakim jest aktualny poziom rozwoju psychospołecznego badanej osoby, stanowi obok informacji o zachowańych resztkach słuchu i stanu rozwoju mowy podstawę zaprojektowania toku. procesu dydaktycznego i wychowawczego.

Psych o pedagogika specjalna z kolei zajmuje się opi-. sywaniem i wyjaśnianiem psychologicznych mechaniizmów procesu dydaktyczno-wychowawczego, m. in. w surdorewalidacji.

Logopedia jest rozumiana jako jeden z działów pedagogiki specjalnej bądź też jako odrębna nauka badająca procesy mówienia i rozumienia. Bywa też czasem pojmowana jako dział językoznawstwa I stosowanego. Jeden z jej kierunków, zwany surdologopedią zajmuje się zagadnieniami rozwoju mowy i mówienia osób z uszkodzonym słuchem. I Dokonania w dziedzinie logopedii znacznie przyczyniają się do uspraw- I nienia praktyki surdodydaktycznej. Związki logopedii z praktyką rewa- I lidacyjną mają już wcale bogatą tradycję. Nauczyciel dzieci z uszko- ' I dzonym słuchem w przeszłości był jednocześnie uważany, ze względu, na praktykę w nauczaniu mowy dzieci niesłyszących, za fachowca w I usuwaniu wad wymowy u dzieci z nieuszkodzonym słuchem.

Szkolną praktykę surdorewalidacyjńą zrewolucjonizował rozwój I techniki, szczególnie techniki mikrokomputerowej i cybernetyki I funkcjonującej na pograniczu techniki i biologii. Skonstruowana dzięki osiągnięciom nauk technicznych specjalistyczna aparatura pomiarowa :> I umożliwia wczesne wykrywanie uszkodzeń słuchu, a zwłaszcza jego obiektywny pomiar. Wynalezienie tranzystora, a później obwodów scalonych, pozwoliło na skonstruowanie aparatów słuchowych o niewielkich wymiarach i rozpoczynanie wychowania słuchowego już w okresie niemowlęcym. Dokonuje się nawet udanych prób implantowania elektrod w    ślimaka (dotąd dokonano prób z 8 elektrodami o często-

tlśwości wysokiej, średniej i niskiej), umi*₍ ściem usytuowanym za uchem. Dźwięki ludzkiej mowy Ag na impulsy elektryczne za pomocą mikrapL oceeora i za

przewodu elektrycznego docierają do ślimaka pdtNaMJHK_

zakończeń nerwowych*. Wśród środków dydaktycznych, skomplikowanych urządzeniach elektronicznych,

wadzenie na świecie do szkół i dla dzieci z uszkodzonym dklHjljH_

komputerów do nauki języka*.

Interesujące wnioski dla s ur dodydaktyki wynika ją latów cybernetyki, której twórcą był N. Wiener*. Tak np. fcfMH netyczna koncepcja sprzężenia zwrotnego w nauczaniu, a* rwłasacM^jfljH nauczaniu mowy dzieci niesłyszących, miała istotny wpływ nft roalip^H surdowychowania. Mimo wprowadzenia technicznych środków dydrffc*^i tycznych, ułatwiających dzieciom niesłyrżącym naukę szkolną, np. agjflH lizatorów mowy (visual speach) i in., nie uwzględniano początkowo nej koncepcji sprzężenia zwrotnego. Stwierdzono mianowicie, że np. w kształceniu słuchu polegającym na odgadywaniu przez ucznia źródeł różnych dźwięków, nauczyciel popełnia błąd utożsamiając słowo i język. Przekazuje on za pomocą aparatury słuchowej słowa i zdania, które dzieci powtarzają. Van Uden określa taką metodę kształcenia słuchu ,.metodą .pasywną”*. W ujęciu cybernetycznym natomiast uwzględnia fiię koncepcję sprzężeń zwrotnych, a więc dziecko ucząc się mowy powinno jednocześnie móc obserwować ruchy własnych narządów Mtytaaajfl lacyjnych (informacja zwrotna), wykonywać rytmiczne ruchy rękami, nogami i całym ciałem, co z kolei wzmacnia rytm oddychania i mówienia (sprzężenie zwrotne)*. Rytm bowiem i to zarówno ciała (oddech, bicie serca, kroki), jak i muzyki (szczególnie perkusja) dodatnio wpływa na rozwój mowy. Van Uden opracował całą koncepcję metodytiSH z uwzględnieniem zasad cybernetyki, poświęconą przyswojeniu dzieciom niesłyszącym języka i mowy, przy utracie słuchu wynoszącym 90 dB.

Uszkodzenie słuchu połączone z dodatkowym upośledzeniem wymaga korzystania z osiągnięć i pomocy nauk zajmujących się danym upośledzeniem \

² A. Braun, R. Graf, W. Salz, Dokumentation ziiiń Therna Cochlear „Hórgeschadigtenpadagogik”, 1984, nr 4.

⁸ D. F. Sewell, A. B. Rostron, R. J. Philips, R. A. Clark, MmicomjąftltM|^| aids for assistin m the linguistic development of deaf chddren, „Journal of Bri-tish Associataon of the Deaf”, 1979, nr (3) 2.

* N. Wiener, Cybernetyka a społeczeństw, Warszawa 1961, (wyd. w fgć}|d ang. w 1950 r.)»

⁵ A. van Uden, Cybemetics and the education of the deaf, „The T of the Deaf”, 1962, vol. LX.

| Tamże.

⁷ Paitrz jrozdz. X, s. 132.