83986 IMGP0179

w WtUMta

Godła nKkwi^a* ca;Mo są uwazaiw za mniej dawne, mniej szlachetne i pod względem heraldycznym mniej czyste niż inne*⁴, Opinia ta jest bezpodstawna Istnieją od początku heraldyki i ud końca XII wieku posługiwały się nimi najznamienitsze rody: bra-biowie dc Bar (dwa stykające się ze sobą grzbietami okonie), brą-bum ie dc Boulogne (trzy „bule"), hrabiowie Minzenberg (gałązka mięty, po niemiecku Min ze), ród Candavcne, hrabiowie dc Saint--Pol (snopki owsa), panowie Hammerstein (młotek, mcin. Hammer) oraz wiele innych, w tym królestwo Kastylii (zamki) i Lconu (lew), średniowieczni heroldowie, kiedy mc znają herbu jakiegoś króla (prawdziwego lub wyimaginowanego) czy wielkiego pana, bez wahania przypisują mu herb mówiący, by wypełnić luki w informacji. Podobne herby wydają się im zupełnie naturalne i całkowicie zgodne z istotą heraldyki. Pewien herold rodem z Francji, tworząc pod koniec XIII wieku herbarz, przypisuje królowi Portugalii herb z bramą (fr. porte), królowi Galicji z kielichem (fr orfice), a królowi Maroka herb z trzema wieżami na tle szachownicy (fr. roes d'6chiquier) (por. fot. 18)³⁵. Herby mówiące nie są ani mniej dawne, ani mniej szlachetne, ani mniej heraldyczne niż inne. Po prostu ich obfitość w heraldyce nicszlachcckicj datująca się od schyłku średniowiecza i niskiego lotu kalambury, z których wywodzono je nieraz w czasach nowożytnych, skompromitowały je do pewnego stopnia w^r oczach heraldyków ancien regimeii³⁶.

³⁴Takiego zdania są wszyscy francuscy i angielscy autorzy XIX wieku O tym, że zła opinia towarzysząca godłom mówiącym przetrwała do naszych czasów, przekonują nas herby miast: wiele francuskich miasteczek, których nazwy łatwo się kojarzą z „figurą mówiącą*, odmawia wprowadzenia jej do nowo powstającego herbu. Przyczyną jest przekonanie, że taki „mówiący związek' jest niepoważny i zbyt mało heraldyczny. Koncepcja fałszywa, ale niepodważalna, fodobny dystans do emblematów mówiących dostrzegamy również w przypadku wszelkiego rodzaju oznaczeń, przynajmniej we Francji.

³⁵ Godła te odnajdujemy w wielu herbarzach germańskich, zwłaszcza około

!roku 1330 w słynnym WajrpenroUe von Zurych. Por. W. Merz t F Hep, Dtc WappenroJle von Zurych, Zuncii 1930, nr 10 i 11.

³⁶ We Francji LArmonal generał z 1696 roku, sporządzony z powodów racarj fiskalnych niz heraldycznych, obfituje w komiczne mówione godła, przypisane Z urzędu jednostkom lub ofobom fizycznym, które przez ZJ{X)<imtcmc lub z premedytacją zaniedbały obowiązku rejestracji swojego jnawdzwego herbu w w >d

:i .ir. ii < .i!' ;:-' ł i'<l > mi- (>!.h ,j. pr.-\ r.

*Vwien notariusz z Nivcrnais, IHcr rc Wpin, otrzymał w ten sposób herb z trzrmu zornymi pestkami winogron na stcimtym polu l/tfpw — pestka), pewien affinij