DSCN0432

Oprawka ma pryzmatyczne prowadnice, a w narzynkach odpowiednio wycięte rowki, co umożliwia osadzanie ich przesuwnie w ramce i zabezpiecza przed wypadaniem. Połówki narzynek są dociskane śrubą do gwintowanego sworznia (rys. 104).

Nacinanie gwintu zewnętrznego odbywa się w następujący sposób: Po zamocowaniu sworznia w imadle smarujemy go olejem rzepakowym i na jego koniec zakładamy gwintownicę tak,

Rys. 101. Narzynka dzielona w oprawce (gwintownica) l — narzynka, 2 — oprawka

żeby narzynka objęła sworzeń, po czym lekko dokręcamy śrubę dociskową, wgłębiając nieco ostrza w materiał. Następnie pokręcamy gwintownicą o cały obrót i cofamy ją o połowę obrotu, powtarzając tę czynność aż do osiągnięcia miejsca, do którego ma dochodzić gwint.

Po pierwszym przejściu wracamy do punktu wyjściowego, dokręcamy mocniej śrubę dociskową i czynność tę powtarzamy aż do całkowitego nacięcia gwintu. Prawidłowość nacięcia sprawdzamy w warunkach warsztatowych nakrętką wzorcową. Gwintowanie powinno się odbywać bez pokonywania silnego oporu i dlatego nie należy zbyt mocno dociskać narzynek.

Do nacinania gwintów na rurach służą gwintownice, w których obudowie są osadzone oddzielne nożyki grzebieniowe przesuwane dźwignią do środka. Na rys. 105 przedstawiono gwintownicę uniwersalną do rur. Nożyki grzebieniowe są wymienne, a zakres średnic wynosi 13-ł-50 mm. Ręczne nacinanie gwintów jest zabiegiem coraz rzadziej stosowanym, gdyż dokładniej i prędzej nacina się gwint maszynowo na obrabiarkach zwanych gwinciarkami. Gwinciarka składa się z korpusu, łoża i suportu, w którym

zamocowuje się elementy do nagwintowania, oraz głowicy z obracającym się wrzecionem z narzynkami lub gwintownikiem. Powszechnie używane są ręczne gwinciarki elektryczne. Gwinty wewnętrzne mogą być nacinane na wiertarkach specjalnie w tym celu oprzyrządowanych. O nacinaniu gwintów na tokarkach patrz rozdz. III, par. 3.

Śrubo z łbem    Sh mąt    Zapadką

Pr/ectHnakrętką

/    \ 1 Rękojeść tarczy

PrcnodrncG \Ngrzynki

\ Kor pas zeliHfiy

Hyjtciodla ' narzynek

Rys. 105. Gwintownica uniwersalna do rur

Przy nacinaniu gwintów nie należy palcami usuwać wiórków, lecz posługiwać się szczotką.

Przedmioty powinny być należycie zamocowane. Przepisy bhp takie jak przy wierceniu.

Sposób wykonania śruby zależy od jej przeznaczenia. W pewnych przypadkach gwint może być jedynie tłoczony, a w innych uzyskanie żądanej dokładności wymaga szlifowania zarysu gwintów. W związku z tym sprawdzanie gwintów wykonuje się różnymi sposobami. Do najprostszych należy sprawdzenie śruby za pomocą nakrętki wzorcowej, a otworu gwintowanego — śrubą lub gwintownikiem.

Najczęściej występujące braki to:

a)    naderwanie gwintu spowodowane niezastosowaniem smaru i chłodziwa albo użyciem tępego i nieprawidłowe ustawionego narzędzia;

b)    stępienie gwintu wskutek niedokładnego wykonania zarysu gwintu lub wskutek niewłaściwej średnicy sworznia lub otworu.

Wszystkie części pojazdu mechanicznego, podzespoły i zespoły są przeważnie połączone ze sobą rozłącznie śrubami. Wymagania dotyczące wytrzymałości są tu stosunkowo duże, dlatego zarówno materiał, jak i wykonanie powinny odpowiadać warunkom określonym w normach. Na ogól śruby (podtoczone) i nakrętki (samo-zabezpieczające) muszą być nakręcane często kluczem dynamometrycznym z właściwym oporem i zabezpieczone podkładkami sprę-

6 Samochody i cingniki 81