DSCN1819

tym. że w

_któfych zawarta jest ocena zachodzących *^,'(|ub ich braku). Niektórzy socjolo-JE mimo to uważają, że aby uniknąć 2Jpjcfow®nia, należy zajmować się bada-nic tyle rozwoju, ile samej zmiany lżonej/Ze stanowiskiem takim trudno S pełni zgodzić, gdyż wyłania się wów-niebezpieczeństwo intencjonalnego ^minięcia istotnych cech rzeczywistości -oołccznej. mogących wskazy wać na trendy jokooujących się zmian.

Niechęć do posługiwania się pojęciem jozwńf wynika także z krytyki tzw. ujęć

J. fitiirycystycznych" przeprowadzanej pr/cz. Karla R. Poppera [1984J. Przez historycyzm

K.    Poppcr rozumie mówiąc w skrócie -teorie w obszarze nauk społecznych, które „wykryły" lub usiłują odkryć sens dziejów, kerunek i (lub) cele dokonujący ch się zmian społecznych. Do teorii historycystycznych K Popper zalicza m.in. marksizm. Wychodząc z założenia, że przy szłości (zw łaszcza w długiej perspektywie) nie można w sposób naukowy przewidywać, ujęcia tego typu - zdaniem Poppera - należy odrzucić.

Zgadzając się po części z kryty ką histo-rycyanu (lecz nie ze sposobem jej uzasadniania). można mimo to przyjąć, że badanie •ozwoju społecznego, a nie tylko zmiany, es uzasadnione w ramach podejścia naukowego. Po pierwsze, badanie rozwoju nie ^mus« ograniczać się wyłącznic do badania oerunkowości zmian, lecz dotyczyć może ich uwarunkowań, sposobów dokony-się, prawidłowości przebiegu itd. Po ***• kierunek zmian stanowić moż.c swo-przedmiot poznania Chodzi mc o od-sensu lub celu procesów histo-ale o badanie występujących za-¹ ^>ązków między pojedynczymi pT**"™- Możliwe są także badania na ^mc,aP^ł,/nawczcJ (^t/Jl badanie ^ ^,w Poznawania), w tym przypadku ir^^r'^L <łnc mogą analizy procesów p»>-zmierzających do wykrycia kie-obrębie dokonujących się zmian nu _ ^00‘cza trudność w wypadku bada-^tT°^C€v-^n,v rozwoju społecznego polega

^R°*^W4i •POlWB,, 167

"i* iyik₀    ' ^cz“" ^M,M-

W -ran,    ^{1 dla}"8"

(nic wiadomo co hv ? .^Wir,an*yrozwoju

*»* oczywśCS *£•£!? "> Ta

P®™"* PrawidbJ^T!r^,d'

"•ystępują, _proctsu    '!« lakowe

^|cd,,ak «leiy aa„_w^,_ć

rowj zmierzać mogą do różnych celów pZ zwala to mówić o wieloldewLmofci rów

li^H^f^{h    MająC na uwad}* plura-

zm działań w obrębie społeczeństw ^można stw ierdzić, że założenie o zmian,c kierunkowej (tj. jednokierunkowej) jest zbyt wąskie, nie oddaje faktycznego stanu rzeczy Zmiana kierunkowa dokonywać się może bowiem na różnych płaszczyznach; na jednej z tych płaszczyzn dokonują się zmiany oceniane pozytywnie (postęp), na inny ch zaś zmiany oceniane jako regres lub stagnacja.

Teorie rozwoju opierające się na założeniu zmiany jednokierunkowej stanowią także swoistą interpretację sensu dziejów i świata. Uznać to można za teleologiczny sposób wyjaśniania historii Dokonuje się tutaj wartościowanie czasu Cała przeszłość traktowana jest w sposób instrumentalny, jako przygotowanie do realizacji celu (A. Słaboń 1987],

Biorąc pod uwagę kryteria formalne, wyróżnić można za Raymondem Boudo* nem następujące typy teom rozwoju (zmiany społecznej): I) teorie zmierzając do wykrycia praw >siorycy*ycm>ch (Karl R Hopper) - mieszczą s* tutaj roż-nego tvpu ujęcia stad.alnc (tzn ujęcia wyodrębniające rożnorodne k/> rozwoju, np

^co;^

ukowych Ihoma    przyczyny

—*^,Khmk'